donderdag 17 januari 2008

Geschiedenis herhaalt zich niet

In 1979 was heel Nederland een week lang volkomen in de ban van het schaakspel. Of beter gezegd: van één heel uitzonderlijk eindspel dat nog nooit eerder in een schaakpartij op het bord was gekomen. Timman speelde in Rio de Janeiro een belangrijk kwalificatietoernooi voor het wereldkampioenschap. Daar kreeg hij met wit tegen Dragoljub Velimirovic de onderstaande stelling op het bord.

Alleen de Zwitserse eindspeltheoreticus André Chéron had zulke stellingen wel eens bestudeerd. In zijn vierdelige Lehr- und Handbuch der Endspiele komt hij na paginalange analyses tot de conclusie dat bovenstaande stelling alleen dan door de torenpartij gewonnen kan worden als de zogenaamde vijftigzettenregel niet geldt. Die spelregel geeft aan dat remise geclaimd mag worden wanneer er vijftig zetten lang geen enkele pion is verzet en er niets is geslagen. De winstvoering duurt zo lang omdat wit eerst de zwarte koning in de rechterbenedenhoek moet opsluiten voordat hij de zwarte a-pion kan slaan. Anders is de zwarte koning immers op tijd terug op a8 om remise te maken.

In die tijd werden partijen na vijf uur spelen afgebroken om later hervat te worden. Door het strakke toernooischema en de vele afgebroken partijen duurde het een week voordat er verder gespeeld kon worden. Intussen bestudeerden de spelers de afgebroken stelling natuurlijk nauwgezet. En onder leiding van Donner, die bijna iedere dag in de Volkskrant over deze ene stelling schreef, analyseerde heel Nederland mee. De schaakkoorts was enorm. In Café John van Unen bemoeiden zelfs de biljarters zich ermee.

Timman leverde die week samen met zijn secondant Ulf Andersson een geweldige prestatie. Hij kraakte Chéron’s analyse en won de partij.

Afgelopen maandag kreeg de Tilburgse grootmeester Loek van Wely in het Corus-toernooi in Wijk aan Zee tegen Teymour Radjabov een vergelijkbaar eindspel op het bord. Iets eenvoudiger, want de pionnen stonden geblokkeerd op a4 en a5 en dan hoeft de vijandelijke koning niet zó ver weggedreven te worden voordat wit zich op de zwarte a-pion kan storten. Hoe hij had kunnen winnen, vindt u op de website van Dubbelschaak*, maar Van Wely slaagde er niet in. Afgebroken partijen zijn sinds de opkomst van het computerschaak afgeschaft. En achter het bord met steeds verder slinkende bedenktijd is het vrijwel onmogelijk de winnende manoeuvres te ontdekken.
* Tot mijn spijt moet ik hierop terugkomen. Allerlei grootmeesters hebben zich op het internet inmiddels over de stelling gebogen, waarbij ze zich fors hebben laten ondersteunen door elektronische hulpmiddelen. Ze concluderen dat de stelling remise was en dat Van Wely vrijwel optimaal speelde, maar Radjabov perfect verdedigde. Een mooie overzichtelijke uitleg vindt u op www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4384.


In dezelfde ronde kwam de stelling van opgave 204 op het bord in de partij tussen Movsesian en Krasenkov. Wit speelde 29. d5xc6. Is dat goed? Of kan zwart misschien voor een verrassing zorgen?
Opgave 203, uit de Stappenmethode van Cor van Wijgerden, heeft de leuke oplossing 1. Dg4-f3!! Zwart heeft geen keuze en moet wel nemen, maar na 1. ... Df2xf3 2. Tb7-h7+ Kh8xh7 is het pat en heeft wit het halve punt gered.
Onder 'comments' kunt opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. U vindt er ook een tip. Als u zelf geen blogger bent, kunt u gewoon 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij anders komt je reactie niet op het web.

Geen opmerkingen: