donderdag 31 maart 2011

De speelzaal van het NK

Wat de Nederlandse topgrootmeesters vinden van het idee om ergens in de provincie in een school het Nederlands kampioenschap af te werken, weet ik niet, maar ik heb zo mijn vermoedens. Talloze schaakclubs in Nederland werken hun wedstrijden af in rommelige aula’s ter beschikking gesteld door welwillende lycea. Zelfs in de meesterklasse wordt om de haverklap in dat soort accommodatie gespeeld. Ze kunnen niet weten dat het bij SintLucas heel anders ligt: een heuse theaterzaal met foyer. Het project werd enkele jaren geleden, als blijk van de betrokkenheid van SintLucas bij de gemeenschap, aan de school gebouwd. Het theater heeft een eigen moderne en toch statige ingang. Er zal gespeeld worden op het podium, het publiek kan de spelers gadeslaan vanuit de zaal, in een ruimte aan de andere kant van de foyer worden de partijen van commentaar voorzien. Daarnaast wordt in een computerlokaal een persruimte ingericht. Kortom: een toplocatie een topevenement waardig.


Schakers zijn erg gevoelig voor de ambiance tijdens een toernooi. Toen het NK eind jaren zestig en begin jaren zeventig in Hotel De Klanderij in Leeuwarden werd gespeeld, placht Internationaal Grootmeester Hein Donner mopperend op en neer te reizen naar Amsterdam. Niet alleen omdat hij de provincie verachtte. In een artikel in Schaakbulletin beschreef hij het hotel als een authentiek ‘Olde Frysk Swine Kut’, in 1321 gebouwd, en sindsdien, noch aan de buitenkant, noch aan de binnenkant, ooit aangepast aan de eisen des tijds. Wellicht heeft Donners spotlust eraan bijgedragen, maar inmiddels is het historische hotel onder de sloophamer gevallen. Op internet staan nog oude prentbriefkaarten. Een fraai provinciaal jugendstilgebouw van rond 1900. Alles aan Donner was overdreven. Zelfs zijn kijk op de werkelijkheid.

In Boxtel zullen de spelers niets te klagen hebben. De omgeving is rustig. De zaal ideaal. Zelfs van het negenrondige Open Toernooi dat de Stichting Houtje Hoofd Helder tegelijkertijd als nevenevenement in de aula zal houden, hebben de toppers geen last. Zelfs niet als er honderden liefhebbers op afkomen. De school heeft een fraaie tuin die bij mooi weer zowel door de amateurs als de profs gebruikt kan worden om gezellig even na te praten. Ook de foyer is daarvoor zeer geschikt. En de overnachtingen in Conferentiehotel Landgoed Huize Bergen in Vught moeten zelfs in de smaak vallen van de meest verwende globetrotters uit het deelnemersveld.

Opgave 366: wit wint.
 Opgave 366 stamt uit een partij tussen NK-deelnemers Erwin L’Ami en Ted Barendsen. Wit wint. Een klassieker!

Opgave 365: wit wint.
In opgave 365 zien we Ivan Sokolov aan het werk tegen Jan Timman. Wit won fraai met het kwaliteitsoffer 1. Te7xd7! Lf5xd7 2. Pf4xg6 Wit dreigt niet zo zeer op f8 te slaan, maar vooral 3. Df3 met onafwendbaar mat. Timman probeerde nog 2. … Dc5-c3 en werd toen nogmaals onaangenaam verrast met 3. Df3xh5! De toren op e1 is onkwetsbaar, want na 3. … Dxe1+ 4. Kh2 Dc3 ( de enige manier om het mat op h8 te dekken) 5. Pe7+ Kg7 6. Dh6 is het mat. Zwart gaf op.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

donderdag 24 maart 2011

NK-topper Ivan Sokolov

Met zijn 43 lentes is Ivan Sokolov hoogstwaarschijnlijk de nestor van het gezelschap dat van 25 juni tot en met 5 juli in SintLucas in Boxtel om het Nederlands Kampioenschap gaat schaken. Nog voordat het volledige deelnemersveld bekend is, mag echter gerust gesteld worden dat hij tot de topfavorieten hoort. Ivan Sokolov, geboren in Sarajevo 1968, behaalde in 1987 de grootmeestertitel en werd in 1988 kampioen van Joegoslavië. In 1992 was de oorlog in Bosnië voor hem de aanleiding om zich in Nederland te vestigen. Sindsdien heeft hij regelmatig meegedaan in het NK. In 1995 en 1998 werd hij Nederlands kampioen, maar ook alle andere keren eindigde hij in de top. Bij zijn laatste optreden in 2007 werd hij gedeeld derde met drie overwinningen, geen verliespartijen en acht remises. Een paar remises te veel, maar dat is zeker niet symptomatisch voor Sokolovs stijl.

Ivan Sokolov, in de dagelijkse omgang de vriendelijkheid zelve, is op het bord een zeer gevaarlijk sujet. In vrijwel iedere partij zoekt hij naar verwikkelingen om op winst te kunnen spelen. Aan een klein voordeeltje heeft hij vaak genoeg om de tegenstander volledig klem te zetten, waarna hij in alle rust het verre eindspel zoekt om het voordeel te verzilveren. En als het op tactische slagwisselingen uitdraait, is Sokolov helemaal levensgevaarlijk: een zeer diepe rekenaar, die moeilijk te verrassen is, omdat hij zelfs de meest curieuze wendingen in één oogopslag opmerkt. Zijn rating mag op dit moment lager zijn dan die van Anish Giri en Jan Smeets, maar hij is met Timman en Van Wely de enige Nederlander met een rating die ooit boven de 2700 reikte. Zulke spelers zijn een sieraad voor elk toernooi. En met zijn vorm zit het wel snor. Vorige week won hij met 7 uit 9 het ijzersterke Reykjavik Open. Op dit moment speelt hij in Aix les Baines mee in een enorm open toernooi om het Europees Kampioenschap. Als hij daar in de top eindigt en vervolgens genoeg rust neemt om de inspanningen te verteren, moet hij in het NK als vanouds kunnen schitteren.

Ivan Sokolov is ook als schaakpublicist succesvol. Recent publiceerde hij twee prachtige schaakboeken: Winning Chess Middlegames, een strategieboek dat zich vooral concentreert op pionnenstructuren, en The Ruy Lopez Revisited, een opzienbarend verhandeling over minder gebruikelijke voortzettingen in de Spaanse Opening. Of hij daarin voor de concurrentie belangrijke geheimen verklapt, valt te betwijfelen. De clubschaker kan er echter heel wat van opsteken.

Opgave 365: wit wint
Sokolov is zeer goed bevriend met Jan Timman. Dat wil niet zeggen dat hun onderlinge partijen altijd vreedzaam verlopen. De stelling van opgave 365 kwam op het bord in hun partij in Malmö 1997. Wit aan zet wint.

Opgave 364: zwart wint.
In opgave 364 van vorige week zagen we Sokolov met zwart actief. Hij won met 1. … Td8-d2!! Met de verschrikkelijke dreiging 2. … Lf3+ 3. Lxf3 Dh2 mat. 2. Td1xd2 helpt niet want dan volgt 2. … Lh5-f3+ 3. Le2xf3 Dh3-f1 mat.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

donderdag 17 maart 2011

NK schaken in SintLucas

Stop de persen! Dat wilde ik enkele weken geleden al roepen toen duidelijk werd dat het Nederlands Kampioenschap schaken dit jaar in Boxtel wordt gehouden. Zo’n NK is niet zo maar iets voor een gemeente als de onze. Het NK schaken is een toptoernooi dat internationaal zeer hoog in aanzien staat. De website van het toernooi zal bezocht worden door tienduizenden schaakliefhebbers uit alle landen van de wereld. Daar staat het deelnemersveld met wereldtoppers als Anish Giri en Ivan Sokolov garant voor.

Dit is een manier om Boxtel op de kaart te zetten die zijn weerga niet kent. We hebben het te danken aan SintLucas, de vakopleiding voor creatieven, die inzag dat schaken analytisch denken en scheppingsdrang combineert en op die manier een ideaal uithangbord vormt om een MBO-school, die toch al tot de allerbeste opleidingen van Nederland behoort, internationaal in de publiciteit te brengen.

Ik kon het goede nieuws wel van de daken schreeuwen, maar omdat ik veel te dicht bij de plannen betrokken was, kon ik moeilijk voortijdig de pers inlichten. De contracten moesten nog worden getekend. Ik moest wachten op een officieel perscommuniqué. Dat is vanmiddag verspreid en kon op het nippertje nog meegenomen worden in deze krant.


Het gebouw van SintLucas heeft een theatervleugel:
een ideale speellocatie voor het NK 2011 in Boxtel.
 Brein achter de plannen van SintLucas is Hans Smit, hoofd ICT en innovatie bij SintLucas en initiatiefnemer van SintLucas@work, een projectbureau binnen SintLucas waar onderwijs en bedrijfsleven elkaar ontmoeten. Vorig jaar, toen het NK op de HighTech Campus in Eindhoven werd gehouden, werd het idee geboren de presentatie en aankleding van het toernooi dit jaar als eindexamenopdracht door leerlingen van SintLucas te laten uitvoeren. Smit zinspeelde al meteen op de mogelijkheid het toernooi in Podium Boxtel te laten spelen, maar het had er toen nog alle schijn van dat de schaaksport in Brainport Eindhoven voor vele jaren een ideale thuishaven had gevonden. Toen de onderhandelingen in Eindhoven echter stukliepen, werden de mogelijkheden in Boxtel serieus onderzocht. SintLucas stelt de speelzaal en de omliggende ruimte in de theatervleugel van de school beschikbaar en heeft er bovendien in bemiddeld dat de spelers tijdens het toernooi ondergebracht kunnen worden in Conferentiehotel Huize Bergen in Vught. De Boxtelse schaakvereniging Dubbelschaak ’97 en de Stichting Houtje Hoofd Helder zullen tijdens het toernooi dat van 25 juni tot en met 5 juli wordt gespeeld allerhande nevenactiviteiten op touw zetten.

Opgave 364: zwart wint.
Eén van de favorieten van het komende NK is Ivan Sokolov, eerder kampioen in 1995 en 1998. Sokolov is een echte schaaktovenaar. In de bovenstaande stelling, opgave 364, heeft hij zwart. Zijn tegenstander, grootmeester Ruud Jansen, werd op een verschrikkelijke manier verrast. Kunt u de zwarte zet vinden?

Opgave 363: wit wint.
Opgave 363 kwam uit een partij tussen “Terror Jaap” Amesz en Christopher Davies, Glorney Cup 2000. Wit won fraai met 1. Db5xc6! D7xc6 2. Td3-d8+ Df7-f8 3. Td8xf8+ Kg8xf8 4. Lb6-c5+ en 5. Tb1xb8.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Secret Story

Schaakrubriek van 10 maart 2011

Op Net5 loopt op dit moment de reality soap Secret Story. Net als indertijd bij Big Brother zit een groep tamelijk jonge lui langdurig opgesloten in een huis. Daarbij worden ze vierentwintig uur per dag door een heleboel camera’s gadegeslagen. Van het beeldmateriaal wordt bijna dagelijks op de televisie een compilatie uitgezonden. Via internet en een aantal digitale kanalen (onder andere Ziggo, kanaal 15) zijn de gebeurtenissen live te volgen. Iedere week moeten de deelnemers elkaar nomineren om naar huis te gaan en de kijker beslist uiteindelijk wie er mag blijven. Wie over een paar maanden als laatste overblijft, verdient een ton.

Tot zo ver is er niets nieuws onder de zon, maar behalve het gehoorzamen aan allerlei onzinnige opdrachten van ‘De Stem’, hebben ‘De Bewoners’ nóg een taak: het verborgen houden van hun eigen geheim en het achterhalen van de geheimen van de anderen. Zo ontstaat een akelig psychologisch spelletje. Iedereen moet de ander te vriend houden om niet genomineerd te worden en het leven een beetje dragelijk te houden, maar tegelijkertijd ben je wegens de geheimen verplicht continu de kluit te belazeren. Het spel zou net zo spannend kunnen zijn als schaken. Maar bij Secret Story duurt het wel erg lang voor de spelers tot een zet besluiten. En eerlijk gezegd vind ik de deelnemers, ondanks de aanwezigheid van een heuse homo en een pornoactrice, behoorlijk kleurloos.

Terror Jaap Amesz
 Misschien had er een schaker mee moeten doen. De Gouden Kooi, de vorige grote productie volgens de Big Brother-formule, werd gewonnen door Jaap Amesz, beter bekend als Terror Jaap. De opzet was toen dat de deelnemers elkaar met alle mogelijke middelen moesten wegpesten, maar gedurende het spel werden de spelregels meerdere keren veranderd. Terror Jaap, een afgrijselijke corpsbal zonder gêne, was het beste tegen de spanning bestand en bleek zelfs een uitstekende schaker. Tijdens de serie werd de Nederlandse grootmeester Jan Werle uitgenodigd in de Gouden Kooi voor een snelschaakmatch tegen de dikke antiheld. Terror Jaap won de eerste partij en verloor de match uiteindelijk nipt met 3-2. Korte tijd later werd Jan Werle Europees kampioen!

Opgave 363: wit wint.
Opgave 363 is afkomstig uit een partij tussen Jaap Amesz en Christopher Davies, gespeeld tijdens de Glorney Cup in 2000, een soort Europacup voor nationale jeugdteams. Zijn overwinning op Jan Werle was beslist geen toevalstreffer. Sterker nog: Jan Werle zat in hetzelfde team. Ziet u hoe wit aan zet de partij snel beslist?

In opgave 362 straft zwart wits vorige zet 1. Lxd6 af met 1. … Lf6-d4+! Zwart onderbreekt met tempowinst de d-lijn en kan daarna veilig op d6 slaan.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Als … dan …

Rubriek 3 maart 2011

“Als ik dit speel, dan kan hij dat doen, maar dan doe ik …” Zo ziet de denktrant van de schaker er vaak uit. Vooral in stellingen met niet al te veel mogelijkheden en waarin veel zetten een dwingend karakter hebben, kom je er ver mee. De schaker beargumenteert zijn zetten door hypothetische vragen te beantwoorden. Maar wanneer er erg veel mogelijkheden zijn, lukt dat niet. Dan beroept de ervaren schaker zich op algemene principes en beginselen.

Politici weigeren vrijwel iedere hypothetische vraag openlijk te beantwoorden. Dat is geen wonder. Het antwoord kan, zonder de gestelde voorwaarde, wel eens een geheel eigen leven gaan leiden. Dat zie je al in de reactie van journalisten op verkiezingsprogramma’s. Televisiepresentatoren en schrijvende pers zien daar bijna allemaal beloftes in die na de verkiezingen niet nagekomen zullen worden. Maar dat is een zeer oneerlijke voorstelling van zaken. Iedere partij zet in het verkiezingsprogramma wat er gaat gebeuren als de absolute meerderheid wordt gehaald. Als aan die voorwaarde niet wordt voldaan, kan je net zo goed afgaan op de algemene principes en beginselen van de partij. Helaas hebben veel partijen hun ideologische veren afgeschud en worden we geregeerd volgens de waan van de dag.

Ik schrijf deze column op de dag voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten. De grote vraag die nu overal wordt gesteld is: wat gebeurt er als de coalitie van VVD en CDA samen met gedoogpartner PVV geen meerderheid haalt in de eerste kamer. Sommigen beweren dat het kabinet dan niet verder kan, anderen menen dat regeren dan alleen wat moeilijker wordt. Maar de direct betrokken politici geven natuurlijk geen antwoord. Een andere urgente hypothetische vraag heb ik nog niet horen stellen. Wat gebeurt er als het CDA nogmaals halveert? Of de regering een meerderheid heeft in de eerste kamer, is dan nauwelijks meer relevant. Binnen het CDA zullen dan snel koppen gaan rollen en natuurlijk vooral van degenen die het kabinet Rutte mogelijk hebben gemaakt. Als u dit leest, weet u welke hypothese bewaarheid werd. Spannend!

Opgave 362: zwart wint.
 Wit heeft net met zijn loper een pion op d6 geslagen. Als zwart 1. … Dxd6 antwoordt, dan volgt 2. Lxf7 en de zwarte dame staat ongedekt. Speelt zwart 1. … Te8, dan is 2. Lxf7 ook dodelijk. En op de meeste andere zetten blijft wit gewoon een pion voor. Opgave 362: zijn dat voldoende argumenten om 1. Lxd6 te rechtvaardigen.

Opgave 361: mat in vier.
Wat Leonid Jarosj met de compositie van opgave 361 voor elkaar kreeg, grenst aan het onmogelijke. Schematisch: 1. a6-a7 en nu:
A: 1. … axb1D 2. axb8D (dreigt T of Dxf4+) Dxb2 (of 2. … De4 3. Dxf4 Dxf4 4. Txf4 mat) 3. Dxb3 Dc3 4. Dxc3 mat.
B: 1. … axb1T 2. axb8T Txb2 3. Txb3 (na 2. ab8D zou zwart nu pat staan!) Kxc4 4. Da4 mat.
C: 1. … axb1L 2. axb8L Le4 3. Lxf4 omdat wit ook tot loper promoveerde kan Le4 nu spelen, maar dan volgt 4. Le3 mat.
D: 1. … axb1P 2. axb8 P Pxd2 3. Dc1 Pd4 (op andere paardzetten volgt 4. Txf4 mat) 4. Pc6 mat.
Er zijn nog een paar nevenvarianten, maar ook daarin haalt wit steeds in vier zetten of minder het mat.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

De Babson Task

Rubriek 24 februari 2011

DJ Kasparov noemt één van zijn platen The Babson Task. De tekst van het nummer is onverstaanbaar, maar de Babson Task is een schaakprobleem, waar grote verhalen bij horen. Vooral Tim Krabbé heeft er veel over gepubliceerd.

De Babson Task heeft alles te maken met pionnen die promoveren als ze de overkant bereiken. De promovendus heeft daarbij de keuze of hij als paard, loper, toren of dame door het leven wil. Natuurlijk is promotie tot dame bijna altijd de beste keuze. Ook de paardpromotie is vrij gewoon; het paard kan soms door zijn specifieke gang een snelle beslissing forceren. Zinvolle promoties tot toren of loper zijn echter zeldzaam. Ze kunnen aanvallend alleen gemotiveerd worden om pat te vermijden en defensief alleen om aan een zelfpat te bouwen.

Doordat onze patregel pas rond 1800 is ingevoerd, is ook de toren- en loperpromotie relatief jong. In 1836 publiceerde J. Calvi er de eerste schaakproblemen mee. Daarna kwam al gauw iemand op het idee om de vier promoties in één stelling en dan nog het liefst in één pion te combineren. Zo’n probleem wordt een AUW genoemd naar het Duitse ‘Allumwandlung’ en heeft het volgende schema:
  1. Wit doet een zet. 
  2. Zwart kan zich op vier manieren verdedigen. 
  3. Maar op variant A promoveert wit tot Dame en wint, op variant B promoveert hij tot toren, in C tot loper en D tot paard.
Het duurde tot 1905 voor dat concept in een ordentelijk schaakprobleem was gevangen. De Noorse componist Niels Høeg maakte zich er onsterfelijk mee. Wit geeft mat in drie. Als u het probleem zelf op wilt lossen, lees dan even niet verder, want het gaat zo:
1. f6 en nu
1. ... Kd6 2. f8D Kc6 3. Dc5 mat of 2. ... Ke6 3. De7 mat,
1. ... exf4 2. f8T Kd6 3. Tf6 mat,
1. ... exd4 2. f8L Kf6 3. Ta6 mat,
1. ... Kf6 2. f8P exd4 3. Tf7 mat.

De Amerikaan Joseph Ney Babson (1852-1929) was de eerste die bedacht dat in stap 2 van het bovenstaande schema ook een AUW past. Zo werd de Babson Task geboren: de opdracht om zo’n dubbele Allumwandlung in een schaakprobleem te realiseren:
  1. Wit doet een zet.
  2. Zwart kan zich op vier manieren verdedigen: A door promotie tot Dame, B door promotie tot Toren, C door loperpromotie en D door paardpomotie.
  3. Maar op variant A promoveert wit tot Dame en wint, op variant B promoveert hij tot toren, in C tot loper en D tot paard.
Lange tijd werd zo’n schepping zelfs door de grootste componisten voor onmogelijk gehouden. Tot in 1983 de toen 26-jarige voetbaltrainer Leonid Jarosj binnen enkele maanden maar liefst drie Babsons publiceerde. De stelling hierboven (opgave 361) is volgens Tim Krabbé de mooiste. Wit geeft mat in vier. De sleutelzet is 1. a6-a7. Na 1. … a2xb1D 2. a7xb8D (dreigt mat in twee via f4) Db1xb2 (of 2. … De4 3. Dxf4 en mat op de volgende zet) 3. Db8xb3 en het mat op f4 kan alleen verhinderd worden met 3. … Db2-c3, maar dan volgt 4. Dxc3 mat. De varianten met de andere promoties mag u zelf oplossen.

In opgave 360 ziet u een, uiterst zeldzame, loperpromotie een praktische partij. In Chan-Depasquale, Laoag 1985, speelde zwart 1. … g2-g1L!! met snelle winst. Dat is de enige manier, want 1. ... g1D 2. Te7+ Kg8 3. Te8+ Kh7 4. Th8+ leidt tot pat. 1. ... g1T 2. Txe3 geeft een remisetoreneindspel en na 1. ... g1P 2. Kh2 Pf3+ 3. Kg3 Pd2! 4. Txe3 Pf1+ 5. Kf3 Pxf3 6. Kxe3 staat het[pionneneindspel ook remise.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

DJ Kasparov

Rubriek van 17 februari 2011

De zoekterm Kasparov levert miljoenen schaaksites op. Maar opmerkelijk genoeg staat bij Google op één een werving- en selectiebureau voor financieel personeel, dat kennelijk graag schakers vindt. En op zeven de ‘partyflock artiest’ Kasparov en dan hebben we al een Wikipedia-doorverwijspagina overgeslagen.

Anand en DJ Kasparov
In de wereld van de tuitende oren blijkt een wereldberoemde deejay rond te lopen die zich naar voormalige wereldkampioen Gary Kasparov noemt, de man die in doodse stilte zoveel kunstwerken op het schaakbord heeft gewrocht. Bij de video’s stuiten we al gauw op muziekopnames. Een grote hit blijk het nummer The Babson Task te zijn. En dan wordt het duidelijk: DJ Kasparov, volgens zijn website een pseudoniem van Bas Oskam, is een schaker. De ratingviewer van de KNSB verraadt hem niet. Wel een B.W. (Bart) Oskam, geboren in 1980 en met een rating van 1761. Maar op de ratingsite van Mark Huizer blijkt die wel degelijk Bas te heten en te spelen bij De Doredenkers uit Wijk bij Duurstede. Tijdens het afgelopen Tata Steel Schaaktoernooi is hij zelfs geportretteerd naast wereldkampioen Vishwanathan Anand.

Er is natuurlijk wel vaker muziek rond het thema schaken gecomponeerd. Jammer genoeg niet door François-André Danican Philidor, de 18e eeuwse grondlegger van het moderne positiespel, die als operacomponist Mozart naar de kroon stak. Maar we hebben de musical Chess van de ABBA-boys Björn Ulvaeus and Benny Andersson. En natuurlijk de Euwe-suite, in 1985 gecomponeerd door de Amerikaan Rodney Waschka II. The Babson Task is een schaakprobleem. Een heel bijzondere stelling waar bijna geen wedstrijdschaker chocolade van kan maken. Iets heel bijzonders. Alleen voor fijnproevers. En nu lees ik op internet: “Oowkeej dan lkkr nummen ;)” en “GABBER 4Life”. Ik heb ook even geluisterd. Was ik maar doof geboren!



Volgende week zal ik uitleggen wat de Babson Task behelst. Nu als inleiding iets over de minorpromotie: een pion die de achterste lijn bereikt, hoeft niet tot dame te promoveren. Soms is een toren, paard of loper beter. Erg vaak komt zoiets niet voor: zeker de toren- of loperpromotie zijn zeldzaam. Denkt u nu maar eens over opgave 360. Zwart speelt en wint.

Tijdens zijn partij tegen Torre in het toernooi van Moskou 1925 ontving wereldkampioen Emanuel Lasker een telegram met de boodschap dat een toneelstuk van zijn hand in New York zou worden uitgevoerd. Enkele zetten later trapte hij in een geweldige truc, de oplossing van opgave 359: 1. Lg5-f6!! Db5xh5 2. Tg3xg7+ Kg8-h8 3. Tg7xf7+ Kh8-g8 4. Tf7-g7+ Kg8-h8 5. Tg7xb7+ Kh8-g8 6. Tb7-g7+ Kg8-h8 7. Tg7-g5+ en wit wint.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Soft pawn

Rubriek van 10 februari

Schaken en internet zijn voor elkaar geschapen. Internet en seks natuurlijk ook. Geroutineerde websurfers zullen dan ook menig plaatje voorbij zien komen van schaars geklede dames die met schaakstukken poseren, zich op een openluchtschaakbord neervlijen of zich anderszins met het schaakspel vermaken. Er zijn op het net zelfs al beauty contests georganiseerd voor schaakbabes, zoals de voormalige wereldkampioenen Antoaneta Stefanova en Alexandra Kostenjoek. Uiteraard met bijbehorende broeierige fotoreportages, lingerielijnen en andere gadgets. Maar wat eind vorig jaar op de markt kwam, sloeg alles wat ik ooit heb gezien of gehoord: een zeer luxe schaakset met als stukken 32 in biocompatibele siliconen en styrenen uitgevoerde en met goudplaat gedecoreerde vibrators.

De schaakset is ontworpen door de New Yorkse studio Aruliden. “Chess is something that works as the setting for a sex toy,” verklaart Rinat Aruh, één van de oprichters van Aruliden op het internet. “It’s a very sexy mind game.” Dat laatste geloven wij graag en wellicht helpt het ontwerp mee om meer vrouwen voor de schaaksport te interesseren. Maar als u denkt dat het wellicht een mooi idee is voor Valentijnsdag, wacht u een teleurstelling. Volgens diverse bronnen op internet zou het spel te koop zijn in de chique Parijse sexshop Kiki de Montparnasse. Prijs: een dikke € 5000. Op de website van kittige Kiki zijn echter allerlei leuke speeltjes te vinden, maar een schaakspel, ho maar. Zou het al uitverkocht wezen?

Voor de ware geeks en nerds, waar de schaakwereld van vergeven is, is de schaakset erg interessant. Hun eenzijdige wereldbeeld, dat louter uit zetten en varianten bestaat, krijgt ineens een heel andere dimensie. Het centraliseren van de pionnen verliest zijn onschuld. Het fianchetteren van de lopers is nooit meer wat het geweest is. Over het binnendringen met de torens zullen we voortaan maar zwijgen. “Zullen we een potje schaken?” wordt ineens een hilarische vraag. Het lukt u vast wel om zelf andere woordspelingen te bedenken om eens lekker te gniffelen.

Opgave 359: wit wint.
Een Zwickmühle is een combinatie die gebaseerd is op een steeds terugkerende aftrekaanval. Opgave 359 is één van de beroemdste voorbeelden. In het grote toernooi van Moskou in 1925 werd de grote wereldkampioen Emanuel Lasker er met zwart het slachtoffer van tegen Carlos Torre. Ziet u hoe wit aan zet hier wint?

Opgave 358: zwart wint na 1. Tc1.
In opgave 358 speelde Rob van Meurs na 1. Tf1-c1? Eenvoudig 1. … Dc2xc1+ 2. Lh6xc1 Tc8xc1+ 3. Kg1-f2 en nu, zoals de schakers zeggen ‘achterlangs’ 3. … Lb4-e1+ en de witte dame valt.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Tata Steel

Rubriek van 3 februari 2011

Hoogovens werd overgenomen door Corus, Corus werd Tata Steel, maar het toernooi, dat al sinds 1937 eerst in Beverwijk en nu in Wijk aan Zee wordt gehouden, bleef altijd bestaan. Dit jaar werd de hoofdgroep op sensationele wijze gewonnen door Hikaru Nakamura, een Amerikaan van Japanse afkomst die al jaren bekend staat als een supertalent. Hij bleef onder andere wereldkampioen Vishwanathan Anand en de nummer één op de wereldranglijst Magnus Carlsen voor. De Nederlandse puber Anish Giri haalde een keurige vijftig procent score; hij zal ongetwijfeld één van de volgende edities van het toernooi winnen, want wie zich op zijn zestiende met de wereldtop kan meten, staat op de drempel van een enorme doorbraak.

Het Tata Steel Toernooi is sinds jaar en dag één van de belangrijkste schaaktoernooien van de wereld. In tennistermen mag je het gerust met Wimbledon vergelijken. Maar het leukste onderdeel van het toernooi zijn misschien wel de amateurgroepen. Dit jaar waren er 59 tienkampen, zo’n tweehonderd vierkampen en nog een aantal nevenevenementen voor journalisten, parlementariërs en andere coryfeeën. Al die deelnemers spelen onder Spartaanse omstandigheden aan lange tafels, krap op elkaar met nauwelijks ruimte om even de benen te strekken. Vooral in de tienkampen is de strijd gruwelijk. De deelnemers worden ingedeeld in een hiërarchische piramide. Wie een groep wint, mag het het volgende jaar in een hogere categorie proberen. Wie de hoogste groep bij de amateurs op zijn naam schrijft, krijgt een jaar later een uitnodiging voor Grootmeestergroep C. Het spreekt vanzelf dat de hoogste groepen bij de amateurs gevuld zijn met semiprofessionele subtoppers die hogerop willen.

De heldendaden van de amateurs worden zelden beschreven. Ten onrechte. Neem nu Dubbelschaker Rob van Meurs. Hij huurde een vakantiehuisje aan zee en stortte zich in het schaakleven. Met grote overmacht won hij groep 3F: drie remise en zes overwinningen. Hij speelde geweldig. Nog twee keer promoveren, dan bereikt hij het nirwana, de hoogste staat die door de mens bereikt kan worden. Maar ook met zijn resultaat van dit jaar zal hij maanden in volle tevredenheid van zijn leven kunnen genieten, want winnen is werkelijk het mooiste wat er is.

Opgave 358:
Waarom is 1. Tfc1 fout?
 In de stelling van opgave 358 staat Rob van Meurs met zwart iets beter. De witte aanval stelt niet veel voor en de witte structuur is slecht. Robs laatste zet, 1. … Tf8-c8 bevat bovendien een gemene valstrik. Zijn tegenstander trapte er in. Ziet u waarom 2. Tf1-c1 fout is?


Opgave 357: wit speelt en wint.

Opgave 357 kwam uit een partij van Willem Fick tegen Eugene Snosko-Borowsky uit 1923. Wit won een kwaliteit met 1. Le8-f7+ Kg8xf7 2. Dc1-c7+ en 3. Dc7xb8. Het kost daarna nog enig manoeuvreren voor de partij gewonnen is, maar dat was Willem Fick wel toevertrouwd.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Schaakgeschiedenis

Schaakrubriek van 27 januari 2011

Onlangs kreeg ik bij toeval het boek Zet na Zet in handen, geschreven door Guus van der Waals, ondertitel Een analyse van een halve eeuw Noord-Brabants Schaakleven en uitgegeven ter gelegenheid van de 50-jarig bestaan van de Noord-Brabantse Schaakbond in 1977. Er blijkt heel wat wetenswaardigs in te staan. Een keur aan basismateriaal voor eenieder die zich in de geschiedenis van het verenigingsleven wil storten.

Bij de oprichtingsvergadering van De Waltoren in 1970 werden heel wat namen voor de nieuwe club voorgesteld. Op de vergadering was de heer Clemens aanwezig van de opgeheven EBS, de Eerste Boxtelse Schaakvereniging. Geen wonder dat TBS als nieuwe naam even de revue passeerde. Uit Zet na Zet blijkt dat dat een historische vergissing was geweest, niet alleen omdat de afkorting later in het strafrechtelijke circuit gebruikt zou gaan worden, maar vooral omdat het sommetje niet klopt.

EBS werd in 1913 opgericht. Van de eerste jaren van deze vereniging is weinig bekend. Toen in 1923 de Vaderlandse Schaakbond in Brabant een competitie organiseerde, deed EBS niet mee. Wel de Boxtelse RKSV, de Rooms Katholieke Schaakvereniging. Op 25 november vond de eerste wedstrijd plaats: Breda-Eindhoven 5½ - 2½. De tweede wedstrijd, Boxtel-Den Bosch II, werd gespeeld op 9 december. Boxtel verloor met 1-7 door remises van H.J. van Susante en P.M. Hoek op bord één en drie en verliespartijen van H.M. van Griensven, F.J. Bekker, J.J. van Susante, A. Vugts, L. van de Eerden en J. van Haren.

Van 1923 tot 1927 doet de RKSV vier keer mee in de competitie. Als in 1927 de NBSB wordt opgericht, trekt de club zich voor twee jaar terug, maar doen er twee andere Boxtelse clubs mee: EBS en een nieuwe vereniging met de naam Houvast, die het maar twee jaar volhoudt. In het seizoen 1932-1933 speelt er ineens een vereniging Boxtel/Osch mee in de competitie.

Tellen we al die verenigingen mee, dan was De Waltoren de Vijfde Boxtelse Schaakvereniging, en Dubbelschaak ’97, dat uit een fusie van De Waltoren en de Gestelse Pion ontstond de Zesde. EBS hield het tot nu toe het langste vol: van 1913 tot 1958. Misschien wel dankzij de bemoedigende boodschap die de vereniging in het eindverslag van het allereerste NBSB-competitieseizoen krijgt: “Toch geloven wij dat de EBS beter kan, maar dan moet er ook geoefend worden, wel te verstaan in het schaakspel en niet in kaarten en biljarten. Wij hopen dan ook, waarde Dr. Hoek, dat de zomerse periode niet in ledigheid wordt doorgebracht.”

Opgave 357: wit wint.
Willem Fick-Eugène Snosko-Borowsky.
 In de eerste jaren van de vorige eeuw, nog voor dat de NBSB bestond, waren de gebroeders W. en L. Fick, die onder andere schaakvereniging in Bergen op Zoom hebben opgericht, de topspelers uit de regio. Vooral Mr. Dr. Willem Fick was een klasbak. In bovenstaande stelling speelt hij met wit tegen Snosko-Borovsky, een wereldtopper uit die jaren. Zwart heeft net de dame voor twee torens gegeven, maar wit demonstreert dat dat veel te optimistische was. Ziet u hoe?

In opgave 356, een probleem van S.R. Barret uit 1874, geeft wit mat in elf met 1. Dc2-c3 Ka1-b1 2. Dc3-d3+ Kb1-a1 3. Dd3-d4 Ka1-b1 4. Dd4-e4+ Kb1-a1 5. De4-e5 Ka1-b1 6. De5-f5+ Kb1-a1 7. Dg5-f6 Ka1-b1 7. Df6-g6+ Kb1-a1 8. Dg6-g7 Ka1-b1 9. Dg7-h7+ Kb1-a1 10. Dh7-h8 Ka1-b1 en nu de dame de hele trap is opgelopen, kan ze mat geven op h1.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Zijn schaakvereniging

Schaakrubriek van 13 januari 2011

Eén van de meest enthousiaste schaakpromotors van Noord-Brabant is Jacques Peeters uit Oisterwijk. Niet dat hij zich met grootse meeslepende zaken bezighoudt, neen, hij houdt het plaatselijk en klein, maar hij is uiterst inventief. Peeters, inmiddels 77, is in het verleden ruim tien jaar voorzitter geweest van SV Oisterwijk. Nog langer was hij jeugdleider bij zijn club. Sinds Oisterwijk in 2009 gefuseerd is met De Oude Toren uit Berkel-Enschot is good-old Jacques opnieuw gevraagd de jeugdschaakafdeling op poten te zetten. Intussen heeft de club ruim veertig junioren, een vast begeleidingsteam en nauwe betrekkingen met de basisscholen.

Een en ander is geen toeval. Het is al zeker voor de derde keer dat Peeters zijn vereniging optuigt met een bloeiende jeugdafdeling. Om te voorkomen dat het succes wegebt zodra hij zich terugtrekt, en vooral ook om andere verenigingen het juiste pad te wijzen, heeft Peeters onlangs onder de titel Mijn Schaakvereniging een lijvige handleiding gepubliceerd. Het boek valt uiteen in twee delen. Het eerste behandelt de opzet en het management van een schaakclub met een actieve jeugdafdeling. Veel van wat er in staat, lijkt voor de hand te liggen, maar er wordt o zo vaak tegen gezondigd. Daarnaast bevat dit deel ook een groot aantal praktische tips en uiterst aantrekkelijk ideeën waarmee ook kleine schaakverenigingen zich kunnen onderscheiden. Daarbij wordt in detail ingegaan op de succesnummers van de Oisterwijkse club zoals het Mundial-festival, het Terrassenschaaktoernooi op De Lint en het Boskaboutertoernooi voor de jeugd.

Het tweede deel van het boek gaat over de begeleiding van jeugdspelers en ook daarin is een heleboel nieuws te vinden. Peeters biedt een uitstekende aanvulling op de Stappenmethode van Van Wijgerden, die tegenwoordig bij alle schaakclubs wordt gebruikt. De Stappenmethode is vooral schaaktechnisch van topniveau. De bij behorende Handleidingen bieden weliswaar een didactisch kader, maar veel wordt overgelaten aan de creativiteit en de inzet van de schaakdocent. Dat geeft niets, maar op de meeste schaakclubs wordt de begeleiding van de jeugd door amateurs zonder onderwijsachtergrond verzorgd en voor hen zijn de tips en ideeën van Peeters goud waard. Sommige leerhulpmiddelen die hij bedacht heeft, zijn ronduit spectaculair en verdienen een serieuze uitgever.

Opgave 356:
S.R. Barrett, wit geeft mat in 12.
 Her en der heb ik enige kritiek gehoord op het schaaktechnische deel van het boek. Ik vind het nog al meevallen. Peeters is een heel matige schaker, maar de voorbeelden die hij geeft zijn to the point. Het boek is ook niet goed geschreven. Maar het gaat ook niet om schaaktechniek of bellettrie. Het is een boek ter inspiratie. Als zodanig voldoet het prima. De opgave hierboven gebruikt Peeters om beginners te enthousiasmeren. Wit aan zet forceert mat in twaalf.

Opgave 355:
Hoe wint wit na 1. ... Pd7?
Het boek Mijn Schaakvereniging kunt u per mail bestellen bij Jacques Peeters. Het kost € 28,50.

Opgave 355 uit De Noordzee Opening van Ernst Timmer was een makkie. Na 1. … Pb8-d7 forceert 2. Le4xg6+ mat.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.