dinsdag 29 juli 2008

Café John van Unen

Geïnspireerd door Pierre van Amelsvoorts Kroegenboek, dat later dit jaar zal verschijnen, beschrijf ik deze zomer in deze rubriek de etablissementen waar de Boxtelse schaakvereniging in de loop der jaren gehuisvest was. Deze week: Café John van Unen.

Café John van Unen is in Pierre’s boek ongetwijfeld een van de meest legendarische café’s uit de Boxtelse geschiedenis. John van Unen was, toen hij zich in Boxtel vestigde, al een gedistingeerde heer op leeftijd, maar wel één met heel bijzondere karaktertrekken. Een heer van stand, met drie vingers aan één hand, lange witte borstelige wenkbrauwen en felle ogen. Hij combineerde de brutaliteit die in Amsterdam voor humor doorgaat aan de kennis van de kosmopoliet, want hij had in allerlei oorden in de Horeca gewerkt.

Zijn vrouw Renate was een zachtaardige blonde vrouw uit Gdansk, die in vroegere jaren een schoonheid moet zijn geweest. Helaas leed ze, zoals zo veel cafévrouwen, aan chronische migraine, maar als ze in het café kwam, werd het altijd gezellig. Bij John hing dat een beetje af van de gasten. Was iemand uit de gratie, dan zag John hem niet staan en keurde hem geen blik waardig, laat staan dat hij hem bediende. Maar de schakers werden zijn vrienden. Ze waren altijd welkom, zelfs als het café wegens carnaval of kermis was gesloten, want daar hield John niet van. Zijn publiek was cultureel Boxtel: professionele kunstenaars, amateurs en would-be’s.

Behalve bier schonk John allerhande zelfbedachte cocktails. Zijn ‘LSD’ was berucht en leidde zelfs een keer tot politiebezoek. Maar onder schakers was vooral ‘Niks’ populair, een mix op basis van een verkeerd geleverde Kaiserbitter. De schakers mochten als enige na sluitingstijd blijven en dan kregen ze Niks, zodat ze thuis naar waarheid konden zeggen dat ze Niks hadden gedronken, net als tegen de politie als ze aangehouden werden. Het werd met de week later bij de nazit: vier uur ’s nachts was geen uitzondering.

Uiteindelijk bleek dat het schaken op die manier zelfs huwelijken kon kosten, maar met de vereniging ging het uitstekend. Het oude zaaltje van de handboogschutters voldeed prima, ondanks de bedwelmende haard, die op een winteravond bijna een einde aan het Boxtelse schaakleven maakte. Het zat er iedere week helemaal vol.



John van Unen had in zijn jonge jaren in Amsterdam gedamd. Hij kende maar één schaaktrucje, dat hij afdrukte in een boekje met recepten en caféspelletjes voor zijn vaste klanten. Opgave 231: wit speelt en wint.



Opgave 230 is een klassieker die door Morphy bedacht schijnt te zijn. Wit geeft mat in twee door het verrassende 1. Th1-h6! Na 1. … g7xh6 is 2. g6-g7 mat. Na iedere loperzet volgt 2. Th6xh7 mat.

U vindt een animated gif van de oplossing op http://www.dubbelschaak.nl/. Onder 'REACTIES' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

Maison Van de Wetering

Geïnspireerd door Pierre van Amelsvoorts Kroegenboek, dat later dit jaar zal verschijnen, beschrijf ik de komende weken in deze rubriek de etablissementen waar de Boxtelse schaakvereniging in de loop der jaren gehuisvest was. Deze week: Maison Van de Wetering.

De publiciteit rond het wereldkampioenschap van Bobby Fischer in 1972 had een enorme groei van het aantal schaakliefhebbers tot gevolg. In eerste instantie kon De Waltoren de toeloop nog wel verwerken, want in De Walnoot kon zo nodig een tweede vergaderzaaltje worden gebruikt. Maar de lucht van rubberballen, judomatten en zweetsokken, die altijd in het gebouw hing, en het gebrek aan mogelijkheden om na afloop nog gezellig even na te praten, werd toch al gauw stevig voelbaar. Toen er in De Walnoot halverwege de jaren zeventig door een verbouwing bovendien slechts één kleiner speelzaaltje overbleef, was de club gedwongen naarstig op zoek te gaan naar een andere speelruimte.

Het werd Maison Van de Wetering, de grote horecagelegenheid met café, restaurant en zaalvoorzieningen aan de Stationsstraat op de plek waar nu Le Marécage en het Snookercentrum zijn gehuisvest. Het leek de ideale gelegenheid voor de schaakclub om door te groeien en zich op te sloten in de vaart der volkeren. De leden konden er behalve schaken een potje biljarten. De zaak was ruim genoeg, ook voor de competitiewedstrijden op zaterdag. Lekker dicht bij het station bovendien. Men kon er een hapje eten. De bar bood alle gelegenheid voor gezelligheid. Maar er was één probleem. Op dezelfde tijd dat de schakers er in alle stilte hun clubavond wilden beleven, repeteerde de Gildebondsharmonie in Maison Van de Wetering.

In tegenstelling tot de leden van HMC-Den Bosch, die jarenlang op vrijdagavond in De Wederkomstkerk speelden tijdens de repetitie van het kerkkoor, legden de Boxtelse schakers zich niet bij die situatie neer. Een andere clubavond bleek niet te bevallen. Dus dan maar op zoek naar een ander lokaal.

De oplossing kwam als ik goed geïnformeerd ben van Jozef Spierings, die toen lid was van De Waltoren. Hij was tevens stamgast in Café John van Unen. Achter dat café, in de tuin, stond een gebouwtje dat ooit gebruikt was door een boogschietvereniging maar nu leeg stond.


Opgave 230 is een typisch trucje waarmee spelers op schaakverenigingen elkaar plagen. Het gaat om een mat in twee. Niet moeilijk, maar wel verrassend.


Opgave 229 was ook zo’n spectaculair caféprobleem. Wit maakt op wonderlijke wijze remise door 1. De8-e3+!! Kf4xe3+ 2. Tg5-g3++ Dubbelschaak! De zwarte koning móet spelen, maar daarna is het door de vreemde penning van de witte stukken pat.

U vindt een animated gif van de oplossing op www.dubbelschaak.nl. Onder 'REACTIES' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

donderdag 10 juli 2008

De Walnoot

Geïnspireerd door Pierre van Amelsvoorts Kroegenboek, dat later dit jaar zal verschijnen, beschrijf ik de komende weken in deze rubriek de etablissementen waar de Boxtelse schaakvereniging in de loop der jaren gehuisvest was. Jammer genoeg heb ik vooralsnog niets kunnen achterhalen over EBS, de Eerste Boxtelse Schaakvereniging, die al in de jaren twintig van de vorige eeuw actief was. We beginnen daarom in 1970, toen in De Walnoot een bijeenkomst werd belegd om een nieuwe schaakclub op te richten. Uw verslaggever was erbij!

De Walnoot was zo’n typische zestiger jaren wijkvoorziening. Een vierkant gebouwtje met een portaal, één wat grotere zaal met een houten vloer en klimrekken en daarachter twee verdiepingen met ieder een gang en een stuk of vier kleine vergaderzaaltjes, waarvan er eentje ingericht was als dependance van de bibliotheek. De lagere scholen, de Maria Regina voor meisjes en de Zonnehoek voor jongens, hadden er gymles. Na schooltijd werd er gejudood en geturnd, waarbij de gangen als kleedkamer werden gebruikt. Bovendien hield het Maria-Regina-kerkkoor er bonte avonden. En de zesdeklassers kregen er, jongens en meisjes zoals gebruikelijk apart, seksuele voorlichting van een daarvoor ingehuurde deskundige dame die zulke keurige woorden gebruikte dat we in eerste instantie niet wisten waar het over ging. En nu werd er dus een schaakclub opgericht.

Dat kwam mooi uit. Ik zat op de brugklas en de klassenleraar, die ik al een keer had verslagen, zat steeds te zeuren dat ik bij de schoolschaakclub moest komen. De Walnoot leek me een grotere uitdaging. En verdomd: de bijeenkomst werd vrijwel uitsluitend bezocht door rokende oudere heren die een enorme deskundigheid uitstraalden. Achteraf bleek van de meesten de leeftijd wel mee te vallen, net als de deskundigheid trouwens, maar in elk geval werd onder leiding van een vertegenwoordiger van de NBSB en de heer Van Loon van de Gemeente Boxtel al snel besloten dat er inderdaad een schaakclub zou komen. Alleen een laatste mohikaan van EBS, ik meen dat hij Clemens heette, sputterde nog even tegen dat de club dan wel in een zaal in het dorp moest spelen.

Na enig hilarisch heen en weer gepraat over De Gevulde Dame en de Manke Loper werd als naam voor De Waltoren gekozen. De club werd al gauw een succes. De Walnoot beviel uitstekend en beheerder Jan de Kok deed zijn best, verschafte tegen een redelijke prijs koffie en fris en wilde heel af en toe, bij speciale gelegenheden, zijn kleine barretje wel eens openen. Toen Bobby Fischer de schaaksport ook nog eens groot in het nieuws bracht, barstte de schaakclub binnen de kortste keren uit zijn voegen.


Opgave 229 is een bijzonder staaltje gecomponeerd door Gurgenidze. Wit aan zet maakt remise.


Na 1. Pf3-d4 Dd6-b4 besliste Jan Werle tegen Migchiel de Jong de partij met 2. Tc1xc8!! Db4xe1+ 3. Kg1-h2 e5xd4 (of 3. … Txc8 4. Pf5 en wint) 4. Tc8xd8+ Kg8-h7 5. Dg3-b8 en zwart gaf op.

U vindt een animated gif van de oplossing op www.dubbelschaak.nl. Onder 'REACTIES' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

donderdag 3 juli 2008

Jan Werle

Eén van de sterkste Nederlandse schakers is de bij het grote publiek vrij onbekende Jan Werle uit Beetsterzwaag. De 24-jarige grootmeester viel al op bij de jongste jeugd. Hij speelde en trainde bij Philidor Leeuwarden, waar meesterklasser Babak Tondivar hem de fijne kneepjes van het positiespel bijbracht. Zijn leeftijdsgenootjes, elders in Nederland, werden met de Stappenmethode van Cor van Wijgerden en Rob Brunia ingewijd in de tactische facetten van het schaakspel: de trucs. Volgens de moderne didactisch-pedagogische inzichten zou dat sneller tot succes moeten leiden. Het weerhield de kleine Jan er niet van in 1994 Nederlands kampioen tot en met 10 jaar te worden.

Al gauw dreigde hij echter overschaduwd te worden door een aantal iets jongere talentjes, zoals Daniël Stellwagen uit de Van Wijgerden-school. Hun voorsprong in de concrete berekening van langere slagwisselingen en offerwendingen haalde Jan Werle in toen de Stichting Schaak Friesland Herman Grooten aantrok als trainer. De aanpak, nu wel met de Stappenmethode als leidraad, had succes. Jan Werle werd snel Internationaal Meester en kreeg in 2006 de Internationale Grootmeestertitel toegekend. Toch is hij nooit volledig professional geworden. Net zo als zo veel Nederlandse toppers doet hij er een studie bij, naar eigen zeggen omdat een leven puur voor de schaaksport hem te eenzijdig is. Hij studeert rechten, Daniël Stellwagen vertelt ongeveer hetzelfde verhaal en studeert chemie.

Ik denk dat de reden veel prozaïscher is: het is erg lastig en meestal geen vetpot om alleen van de schaaksport te leven. Maar jammer is het wel. Jan Werle, maar zeker ook Daniël Stellwagen, hebben het in zich uit te groeien tot absolute wereldtoppers. Daar hebben ze echter dure toptrainers voor nodig en geduldige sponsors zodat ze volledig op de studie van het schaakspel kunnen richten en het spelen van toernooien. Dat is in Nederland echter nauwelijks te realiseren. Verschillende Nederlandse grootmeesters zijn recentelijk zelfs met de wedstrijdsport gestopt omdat ze het niet met hun baan kunnen combineren. Wat dat betreft is er sinds 1935 toen Max Euwe wereldkampioen werd niets veel veranderd. Euwe was wiskundeleraar op een meisjeslyceum en had voor de duur van de WK-match onbetaald verlof gekregen. De dag na de match stond hij weer voor de klas.



Als u Jan Werle live wilt zien spelen, kunt u op 12 juli in Eindhoven het Houtje Hoofd Helder-rapidtoernooi bezoeken, dat georganiseerd is naar aanleiding van de 50e verjaardag van zijn oude trainer Herman Grooten. Zie http://www.houtjehoofdhelder.nl/ voor meer informatie. Als opwarmertje: in de stelling van opgave 228 speelde Jan Werle met wit 1. Pf3-d4! Na de dubbelaanval dame met 1. … Dd6-b4 bewees hij inmiddels met glans de Stappenmethode te hebben afgerond. Hoe forceert wit groot voordeel?



In opgave 227, een studie van Villenev-Esclapon, wint wit aan zet met 1. Le2-h5! Kh6xh5 2. Dc2-h7+ Kh5-g4 3. Dh7-h3+ Kg4-f3 4. Dh3-g2+ met damewinst. Zwart aan zet doet hetzelfde met 1. … Lc8-h3! 2. Kh2xh3 Da8-h1+ 3. Kh3-g4 Dh1-h5 4. Kg4-f5 Dh5-g6+.

U vindt een animated gif van de oplossing op http://www.dubbelschaak.nl/. Onder 'REACTIES' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.