Cultural Village Toernooi

Door Huub van Dongen

Wie de titel Internationaal Meester of Internationaal Grootmeester wil behalen, zal veel moeten winnen. Er zijn voldoende toernooien met open inschrijving om een begin te maken. Daar kan iedereen die goed genoeg speelt titelnormen verzamelen. Maar om de titel definitief in de wacht te slepen, is ook ten minste één meester- of grootmeesterresultaat in een internationaal invitatietoernooi nodig. En dan wordt de spoeling dun.

Gelukkig zijn er overal in de wereld bereidwillige organisatoren te vinden die speciaal voor opkomende talenten dergelijke toernooien uitschrijven. Veel hoeft het niet te kosten: een eenvoudige speelzaal, een week lang een stuk of tien kamers in een eenvoudig hotel, een kleine prijzenpot van hooguit € 1500 en een paar flessen wijn voor de vrijwilligers die een toernooisite in de lucht willen houden. Nu nog enkele vergane glories met een officiële titel uitnodigen en natuurlijk de jonge titelaspiranten en het toernooi kan beginnen. In sommige buitenlanden schijnt het om de plaatselijke helden betere kansen te garanderen gebruikelijk te zijn om de titelhouders extra te betalen als ze bereid zijn te verliezen, maar dat is in Nederland niet nodig.

In Nederland bulkt het van het talent dat op zo’n uitnodiging zit te wachten. Helaas zijn bij ons de goede organisatoren dun gezaaid en de sponsors wel heel erg zuinig als het om de schaaksport gaat. Daarom is het des te verheugender dat op dit moment in Wijk aan Zee weer eens zo’n titeltoernooi wordt gehouden: het Cultural Village Toernooi. ’s Neerlands beste schaakorganisator Jeroen van de Berg kreeg het voor elkaar. Er mogen maar liefst drie Brabantse toppers een kansje wagen: Robin Swinkels, Bianca Muhren en Michiel Abeln. Het toernooi is afgelopen maandag begonnen: Abeln won van de Franse meester Julius Armas, Bianca Muhren kon net niet winnen van Jan Willem de Jong en Robin Swinkels werd weggeschoven door de Nederlandse meester Thomas Willemze. Wie het toernooi wil volgen, inclusief alle partijen, kan het beste even doorklikken via http://www.coruschess.com/.

Opgave 147 was een moeilijke. In Capablanca-Ilyin Zhenevsky speelde zwart 1. … d6xe5!! 2. Tf1-f3 e5xf4! 3. Tf3xe3 f4xe3. Door dit fraaie dameoffer slaat hij de aanval af. Wit kan niet voorkomen dat zwart met beide torens op de tweede rij binnendringt en dan is de partij gauw beslist. Details verschijnen binnenkort achter de partijenpoort op www.dubbelschaak.nl/partijen.

Opgave 148 is van heel ander kaliber. In de interne competitie van Dubbelschaak speelde zwart hier de schwindelzet 1. … f4-f3+. Hoe dient wit nu voort te zetten? En hoe vooral niet?

Commentaar en opmerkingen kunt u plaatsen in 'comment'. Heel simpel, gewoon 'other' of 'anonymous' aanvinken. Ook de oplossing van het probleem van de week kunt u onder 'comment' plaatsen. U vindt er zelfs een hint.

Geheugenverlies

Door Huub van Dongen

Alexander Ilyin werd in 1894 in St. Petersburg geboren. Hij leerde al vroeg schaken en als vijftienjarige kwalificeerde hij zich al voor de ijzersterke finale van het stadskampioenschap. Waarschijnlijk was hij ook in andere zaken nogal voorlijk, want in 1912 werd hij, net achttien, gearresteerd wegens zijn bemoeienissen met de Bolsjewistische beweging. Hij wist echter te ontsnappen en vluchtte naar Zwitserland waar hij in 1914 kampioen van Genève werd en in de middenmoot eindigde bij het landskampioenschap.

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keerde hij terug naar Rusland. Voor de zekerheid nam hij de naam Alexander Zhenevsky (Van Genève) aan, maar dat hielp niets. Hij werd onmiddellijk naar het front gestuurd waar hij al snel door een granaatscherf in zijn hoofd werd getroffen. Hij heeft ruim een jaar in ziekenhuizen gelegen en hij was z’n complete geheugen kwijt. Lezen, schrijven, zelfs de spelregels van het schaken kende hij niet meer.

Zhenevsky leerde het spel opnieuw, helemaal van voor af aan, en z’n reputatie groeide zo snel dat hij zijn Bolsjewistische vrienden, die na de Oktober Revolutie het schaakspel als een bourgeois-bezigheid wilden verbieden, wist te overtuigen dat schaken juist de intellectuele suprematie van Rusland zou kunnen bewijzen. Hij kreeg zijn zin en slaagde erin in de kortste keren overal in het land schaakscholen uit de grond te stampen. Toen in 1922 de Sovjetunie werd gesticht, was de hele schaakstructuur al klaar. Zelf speelde Alexander Ilyin Zhenevsky herhaaldelijk mee in het Sovjet-kampioenschap en wie zich daarvoor kwalificeert, is al een absolute topper. Maar als schaakpromotor was hij nóg succesvoller. Vanaf 1927 tot op heden, met drie heel korte onderbrekingen (Euwe, Fischer en Topalov), zijn alle wereldkampioenen altijd Russen of tenminste Sovjets geweest.

Misschien moet we op de schaakclub in Boxtel ook maar eens alles vergeten. Gewoon opnieuw beginnen met Oom Jan leert z‘n neefje schaken. En schaakklasjes oprichten op de basisscholen.

Opgave 147 komt uit een partij tussen wereldkampioen Capablanca met wit en Alexander Ilyin Zhenevsky, Moskou 1925. Wit heeft de vreselijke dreiging Tf1-f3-h3. Zwart heeft echter verder gekeken. Hoe rolt Zhenevsky de onverslaanbare wereldkampioen op?

Opgave 146, een driezet waar Gerard Smits in 1976 de eerste prijs mee behaalde in de compositiewedstrijd van het Parool, was buitengewoon lastig op te lossen. Na de sleutelzet 1. Lf7-g8 heeft zwart 48 verschillende zetten, maar op iedere zet is het mat in twee. Bijvoorbeeld: 1. ... Dg4 2. Lg3+ Dxg3 (Tf4 3. De7 mat) 3. Pc8 mat. Of 1. ... Df5 2. Lc5+ Dxc5 3. Pc8 mat. Of 1. ... De6 2. Dxe7+ Dxe7 3. Pc8 mat. Of 1. ... Tge5 2. Dxe7 Txe7 3. Lc5 mat. De volledige oplossing:

1.Bg8 [1.Qc3 Rc4 2.Qd3+ Rd4 3.Qxd4+ Rd5] 1...Qg4 [1...Qf5 2.Bc5+ Qxc5 3.Nc8#; 1...Qe6 2.Qxe7+ Qxe7 3.Nc8#; 1...Qd7 2.R1c6+ Qxc6 3.Nc8#; 1...Qc8+ of een andere damezet die c8 opgeeft 2.Nxc8#; 1...b4 2.Nc4+ (2.Qxe7+ Rxe7 3.Nc4#) 2...Rxc4 3.Qxe7#; 1...Ra4 of een andere torenzet die e7 loslaat 2.Qxe7#; 1...Re6 2.Qd4+ Rd5 3.Qxd5# (3.Nc8#) ; 1...Ree5 2.Bc5+ Rxc5 3.Qxe7#; 1...Rd5 2.Bg3+ Ree5 (2...Qxg3 3.Nc8#) 3.Qxe7#; 1...Rge5 2.Qxe7+ Rxe7 3.Bc5#; 1...Rf5 2.Nc8#; 1...Rh5 2.Bg3+ Qxg3 3.Nc8#; 1...e6 of e5 2.Qe7#; 1...Bf7 of xg6 of -c6 2.R1c6#; 1...Bd7 2.Nc8+ Bxc8 3.R1c6#] 2.Bg3+ Qxg3 [2...Rf4 3.Qxe7#; 2...Ree5 3.Qxe7#; 2...Rge5 3.Qxe7#; 2...Qf4 3.Nc8#; 2...e5 3.Qf8#] 3.Nc8# 1–0

Commentaar en opmerking kunt u plaatsen in 'comment'. Heel simpel, gewoon 'other' of 'anonymous' aanvinken. Ook de oplossing van het probleem van de week kunt u onder 'comment' plaatsen. U vindt er zelfs een hint.

Dubbelschaak maatje te klein voor Ivoren Toren
Tweede en derde team winnen wel

In de derde ronde van de KNSB-competitie moest Dubbelschaak afgelopen zaterdag thuis aantreden tegen de Ivoren Toren uit Rotterdam. Vooraf was de stemming goed bij de Boxtelaren. In deze wedstrijd zouden ze alle kansen hebben. Maar niets bleek minder waar.

Toch leek Boxtel uitstekend uit de startblokken te komen. Huub van Dongen meldde al na een zet of tien opschepperig aan de bar dat de winst hem niet meer kon ontgaan. En op de andere borden bleef de strijd lange tijd zeer onduidelijk. Sterker nog: alle partijen duurden langer dan veertig zetten. En in geen van de partijen was het bij de eerste tijdcontrole met enige zekerheid in te schatten hoe het af zou lopen.

Uiteindelijk liep het slecht af. Alleen Ad Kleijberg, die in het middenspel een pion had buitgemaakt, won. Huub van Dongen slaagde er, ondanks zijn aanvankelijke optimisme, niet in een eindspel met materieel voordeel naar winst te schuiven en moest in remise berusten, net als Michel van der Stee, die er in een goede partij niet door kwam. En alle anderen legden het loodje. Vijf nederlagen op een rij.

Het lijkt erop dat in de poule waarin Dubbelschaak is ingedeeld iedereen van iedereen kan winnen. Toch dient Dubbelschaak zich beslist een beetje zorgen te gaan maken. Met twee nederlagen uit drie wedstrijden zou het wel eens goed mis kunnen gaan dit seizoen.

Overige teams
Dat Dubbelschaak-2 onder de nieuwe teamleider Martin van Driel goed presteert is een understatement. Zaterdag werd Wolstad-2 uit Tilburg met 6½ - 1½ naar huis gestuurd, waarbij vooral het gemak op viel waarmee de punten werden binnengehaald. Ook Dubbelschaak-3 was succesvol. Tegen Nuenen werd het 5½- 2½, met een speciale vermelding voor de 12-jarige Jaap Gottlieb, die snel korte metten maakte met een zeer ervaren 70-plusser.

Uitslagen:
Dubbelschaak - Ivoren Toren 2 - 6
Dubbelschaak-2 - Wolstad-2 6½ - 1½
Dubbelschaak-3 - Nuenen 5½ - 2½

Gerard Smits

Door Huub van Dongen

De schaaksport kent naast het spelen van partijen in competitie- of toernooiverband een aantal disciplines die nóg minder aandacht krijgen in de pers. De minst bekende is wel het componeren van schaakproblemen. Het is de puurste vorm van schaakkunst, maar zelfs onder clubschakers is de kennis van dit metier gering. Zo is het mogelijk dat in Boxtel al meer dan twintig jaar een in kringen van probleemvrienden wereldberoemde componist woont, waar niemand op de plaatselijke schaakclub tot voor kort ooit van had gehoord.

Gerard Smits, geboren in 1950, bracht zijn jeugd door in de Achterhoek. Hij leerde het schaakspel kennen via vriendjes op school, maar hij was nooit bijzonder geïnteresseerd in het spel tot hij in zijn studententijd tijdens een slapeloze nacht een schaakpartij tussen Karpov en Korchnoi uit de krant naspeelde. Ineens werd hij gegrepen en in zijn zoektocht naar informatie stuitte hij op de probleemrubriek die Lodewijk Prins in die tijd in het Parool verzorgde. Het werd het begin van een periode van tien jaar waarin Gerard Smits talloze schaakproblemen componeerde. Hij stuurde ze op naar probleemtijdschriften en hij won er vele prijzen mee. Zo maakte hij snel naam. Hij werd redacteur van een aantal internationale bladen op dit specialistische gebied en omdat zijn composities het meer dan vijfentwintig keer tot een vermelding in het driejaarlijkse Fide-album van beste schaakproblemen brachten, werd hij benoemd tot Internationaal Schaakmeester in de Compositie. Halverwege de jaren tachtig noopten drukke werkzaamheden hem zijn tijdrovende hobby te laten varen. Maar hij woont in Boxtel. En hij is een kanjer.



Speciaal voor deze schaakrubriek componeerde Gerard Smits opgave 145. Enkele weken geleden publiceerde ik hier een probleem van de Boxtelaar Ramon Jesserun, maar Gerard vond een weerlegging. De sleutelzet inspireerde hem echter tot een compositie. De oplossing: 1. Lh1-f3. Zwart is nu in zetdwang. Op 1. .. d2 volgt 2. Le2 en Lc4 mat. Op 1. .. exf3 komt 2. e4+ Kxd4 3. Pe6 mat. 1. ... gxf4 wordt beantwoord met 2. Tg1 en 3. Tg5 mat. 1. … g3 loopt fout af wegens 2. Lxh5 en 3. Lf7 mat. En op 1. … h4 komt 2. Lxg4 en 3. Le6 mat. Het is een enorme kunst om vijf verschillende matten zo economisch in elkaar te vlechten.



Opgave 146 is ook een driezet van Gerard Smits. Hij won er in 1976 de eerste prijs mee bij de jaarlijkse compositiewedstrijd van Het Parool en het werd zijn eerste vermelding in het Fide-album. Mat in drie dus. En het is een hele lastige! Op www.dubbelschaak.nl zullen de komende weken meer schaakproblemen van Gerard Smits worden gepubliceerd.

U kunt heel gemakkelijk op dit artikel reageren door op 'comment' te klikken. Als u zelf geen blogger bent, vink dan even 'other' of 'anonimous' aan. Onder de comments vindt u ook een tip om tot de juiste oplossing te komen. En tot 16 november kunt u er ook uw oplossing van opgave 146 posten.

Taboes

Door Huub van Dongen

Het leven in de schaakwereld wordt beheerst door talloze taboes. Ik zou daar graag een stukje over schrijven, maar het is onder schakers not done om over taboes te praten, laat staan er over te schrijven. Wel kan ik u verzekeren dat het allemaal kleine kwesties zijn waar de schakers zich voor schamen, terwijl dat helemaal niet nodig is, omdat al die zwakheden iedereen overkomen, heel natuurlijk zijn en alleen wegens sociale druk, status of imago verzwegen moeten worden.

Dat is een heel verschil met het werkelijke leven. Onlangs werd er zelfs open en bloot een complete televisieavond aan de honderd grootste taboes van Nederland gewijd. En wat opviel: het ging niet alleen over gêne voor kleinigheidjes. Neen, in de top was alles wat passeerde keiharde criminaliteit. Dáár schamen schakers zich niet voor. Ze koketteren ermee. "Ik heb hem bestolen", heb ik spelers enthousiast horen vertellen na een met veel geluk gewonnen partij. "In mootjes gehakt" is een vaste uitdrukking als de zege wat overtuigender tot stand kwam. Zelfs "verkracht" heb ik met veel bravoure aan de bar horen roepen na een glansrijke overwinning op één van de weinige dames die het schaakspel beoefenen.

Als u het niet doorvertelt en absoluut geheim houdt, wil ik u het grootste taboe onder topschakers wel verklappen. Het allerergste, waar de topper zich het meest voor schaamt en wat hij nooit toe zal geven, is het totaal missen van een mogelijkheid van de tegenstander. Dan komen de smoesjes. "Slechte zetten hoef je niet te zien", zeggen ze achteraf om te sarren als ze toch nog hebben gewonnen. "Ik had het wel gezien, maar de gevolgen onderschat", is een mooie uitvlucht na een verliespartij. Jan Timman maakte het in zijn goede tijd waarschijnlijk het bontst met de grove leugen: "Ik had het wel gezien, maar ik was het even vergeten".



In opgave 139 van enkele weken geleden, werd gevraagd om een mat in vier. Ik kreeg een reactie van Gerard Smits uit Boxtel, een internationaal meester in het probleemschaak die ik tot mijn schande niet kende. Hij wees erop dat de beoogde oplossing 1. Ka3-b3 a4-a3 2. Lh1-f3 a3-a2 3. Lf3-d1 faalt op de minorpromotie 3. … a2-a1P en het mat op b3 is gedekt. Niet gezien en ik schaam me diep. Ik ben zelfs vaste medewerker van het blad Minorpromotie.



Het idee achter opgave 139 inspireerde Gerard Smits tot een leuke driezet. Opgave 145: wit geeft mat in drie. Maar dit keer vragen we wel echt álle varianten.



De oplossing van van opgave 144, waar we vroegen om een mat in vier: 1. e7-e8T!! (en vooral niet 1. e8D d1P+! 2. Kg3 Pe3!! en wit kan niet in twee etten matgeven omdat 3.Dxe3 pat oplevert) 1. ... d2-d1P+ (anders volgt 2. Th8 schaak en mat op de volgende zet) 2. Kf2-g3 Pd1-e3 3. Te8xe3 Kh1-g1 4. Te3-e1 mat. Onvoorstelbaar toch, dat in zo'n simpele stelling twee minorpromoties verborgen zitten.

Oplossingen en reacties kunt u kwijt onder 'comments'. Daar hoeft u geen 'blogger' voor te zijn. U kunt ook reageren als 'other' of zelfs 'anonymous'. U vindt daar ook een tip om de goede oplossing te vinden.