Discriminatie

Door Huub van Dongen

“Een schaakprobleem waarin een pion vier zetten kan doen?”
“Ja, wat is dat ook alweer. Even denken.”
Wanneer in een puzzel een schaakterm wordt gevraagd, belt m’n moeder meteen op. Als ik het antwoord niet weet, herhaalt ze de vraag luider.
“O ja, het schiet me te binnen. Een pickaninny. Zo heet het. Met c-k en een Griekse ij achteraan.”
“Dat kan er niet in.”

Een uur later ging de telefoon opnieuw.
“Het is ‘albino’”, zei m’n moeder.
“Daar geloof ik niets van. Ik heb er nog nooit van gehoord.”
“Het staat gewoon in het woordenboek.”

Ik begreep er niets van, maar vergat de vraag snel, tot ik jaren later in een boek met Piano Rags van Scott Joplin een song tegenkwam met de titel “I Am Thinking of My Pickaninny Days”. We waren inmiddels in het internettijdperk aangeland en ik googlede snel wat informatie bij elkaar.

Een ‘pickaninny’, soms ook gespeld met twee c’s, is een oud Amerikaans woord voor een Afro Amerikaans kind, dat vrijwel in onbruik is geraakt en tegenwoordig als beledigend wordt ervaren. Een ‘negerkind’ dus. Én het is een schaakprobleem waarin een zwarte pion vier verschillende zetten kan doen om een dreiging te pareren. De pickaninny is een tamelijk zeldzaam thema in schaakproblemen.

Nóg zeldzamer is de ‘albino’, in de schaakproblematiek het witte equivalent van de pickaninny. Die komt bijna alleen voor in helpmat- en zelfmatproblemen waar alleen een uiterst select groepje van schaakprobleemvrienden in geïnteresseerd is.

Opgave 183 is een albino in een normaal (conventioneel) mat in twee.

Opgave 182 was een pickaninny van de Boxtelse probleemcomponist Gerard Smits. Wit begint met 1. d5-d6. Er dreigt nu 2. Txe7+ en mat op de volgende zet. Zwart kan zich met vier pionzetten verdedigen, die steeds tot een ander mat voeren. 1. … e7xd6 2. Ld3+ Kxd5 3. Dxf3 mat; 1. … e7-e6 2. Tg4 (dreigt 3. Pg3 mat) Kxf5 3. Ld3 mat; 1. … e7-e5 2. Pg3+ Kxf4 3. Tg4 mat; 1. … e7xf6 2. Dxf3+ Kxf3 3. Ld5 mat.

Onder 'comments' kunt opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. U vindt er ook een tip. Gewoon inloggen als 'anonimous' of 'other' als u tenminste zelf geen blogger bent.