Viktor de Verschrikkelijke

Nadat Bobby Fischer in 1972 de Russische hegemonie in de schaakwereld had verbroken, werd in de Sovjetunie alles in het werk geteld om de jonge Anatoli Karpov klaar te stomen voor de wereldtitel. De enige die daar niet aan wenste mee te werken was Viktor Kortsjnoj. Hij plaatste zich overtuigend bij de laatste acht die onderling moesten uitmaken wie Fischer mocht uitdagen. Henrique Mecking en oud-wereldkampioen Tigran Petrosian bleken niet opgewassen tegen Kortsjnoj’s vechtschaak. Maar ook Karpov haalde de finale.

De jonge Karpov had op indrukwekkende wijze Lev Polugajewski en Boris Spasski verslagen, maar Kortsnoj bleek van een ander kaliber. Het werd een ongelofelijk spannende match. Karpov had een enorm team secondanten en was uitstekend voorbereid op de match. Hij nam snel een voorsprong, maar naar mate de match langer duurde, kwam Kortsjnoj beter op dreef. Karpov raakte uitgeput en in de tweede helft van de match had Kortsjnoj duidelijk de overhand. Karpov haalde op het nippertje met een 12½ - 11½ overwinning de eindstreep. Omdat Fischer zijn wereldtitel niet verdedigde, was hij daarmee meteen wereldkampioen.

Al voor de match had Kortsjnoj zich een aantal keren buitengewoon denigrerend over Karpov uitgelaten. Na afloop deed hij er nog een schepje bovenop. Zijn uitspraken leverde Kortsjnoj in de Sovjetunie de bijnaam Viktor de Verschrikkelijk op, maar erger was dat hij vrijwel uitgesloten werd uit de schaakwereld. Die boycot leidde ertoe dat Kortsjnoj na het IBM toernooi van 1976 in Amsterdam politiek asiel aanvroeg in Nederland. Toen was de boot helemaal aan: geen enkele sovjetgrootmeester verscheen nog op een toernooi wanneer Kortsjnoj was uitgenodigd.

De boycot brak Kortsjnoj carrière niet. In 1977 won hij met 3½ punt voorsprong het Nederlands kampioenschap. Door zijn finaleplaats in de vorige WK-cyclus was hij automatisch geplaatst voor het kandidatentoernooien daarin haalde hij hardhandig Petrosian, Polugajewski en Spasski onderuit om zich zo te kwalificeren voor zijn eerste echte WK-match tegen Karpov. En dit keer werd het nóg spannender.

Opgave 193 komt uit een partij Averbach-Kortsjnoj, kampioenschap van de USSR 1965. Wit aan zet gaf op. Waarom eigenlijk?

Opgave 192 was knap lastig. Kortsjnoj won deze stelling tegen Udovcic in 1967 door 1. Pg5xe6!! Nu volgt op 1. … Lxh4 2. Pg7 mat en op 1. … Lxb4 2. Dd8 mat. Iets moeilijker is al 1. … Lxb5 2. Pg7+ Kf8 3. Pf5! En opnieuw gaat zwart ten onder aan de kruispenning van loper e7. De partij ging verder met 1. … fxe6 2. Dh5+ Kf8 3. Tc3! En het is nog lastig te zien dat alles nu echt misgaat voor zwart. B.v. 3. … Th7 4. Dg6! Tg7 5. Dxh6!

Viktor Kortsjnoj geeft op 30 oktober een lezing in Grand Café Rembrandt. U kunt zich nog aanmelden via www.dubbelschaak.nl.