donderdag 29 mei 2008

Animated gifs

Sinds in 1472 Das Gulden Spiel werd gedrukt, zijn er duizenden schaakboeken gepubliceerd. De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft een collectie van meer dan 30.000 titels en kan bij lange na geen aanspraak maken op volledigheid. Nog steeds verschijnen er maandelijks tientallen nieuwe boeken en tijdschriften. Maar de grootste bron van informatie over het schaakspel is inmiddels het internet.

Om een schaakboek te lezen, moet er, zeker als je de schaakpartijen of fragmenten een beetje serieus wilt bestuderen, een schaakbord aan te pas komen. Dankzij de schaaknotatie kan de lezer de zetten gemakkelijk naspelen en desgewenst zelf alternatieven bedenken. Maar het internet maakt alles veel eenvoudiger. Er zijn allerlei manieren bedacht zodat de partijen zich min of meer automatisch voorspelen. Zo heeft het beroemde programma Chessbase, waarin partijen opgeslagen kunnen worden en geordend in databases, een eenvoudige functie om de partijen op internet te publiceren. De bezoeker aan de site speelt ze na, door met de muis te klikken en hij kan er ook voor kiezen de partijen automatisch af te spelen. Filmpjes van dit soort presentaties met gesproken commentaar van een deskundige, zijn ook erg aantrekkelijk.

Zelf ben ik altijd erg gecharmeerd geweest van eenvoudige diagrammen met een opgave, ongeveer zoals ze in deze rubriek staan afgedrukt. Klik je op het diagram, dan wordt de oplossing voorgespeeld. Ik wist nooit hoe die dingen gemaakt werden en dacht dat er wel een ingewikkeld javascript aan ten grondslag zou liggen. Clubgenoot Peter Boll, een trouwe bezoeker van het weblog waarin deze rubriek verschijnt, wees me erop dat het gewoon animated gifs zijn. Een ‘gif’ is een digitaal plaatje, net zoals een ‘jpg’. Een ‘animated gif’ bestaat uit een aantal plaatjes achter elkaar die als een soort tekenfilmpje worden afgespeeld. Op het internet zijn allerlei gratis programma’s te vinden waar zo’n animated gif mee kan worden gemaakt. Heel handig om de oplossing van de opgave van de week te laten zien. Deze week verschijnt de eerste. Je vindt het blog gemakkelijk via http://www.dubbelschaak.nl/.



Opgave 223 komt uit een partij van de voormalige wereldkampioene Zhu Chen. Hoe besliste ze met zwart aan zet de partij?


Het plaatsen van animated gifs in een blog blijkt toch een stuk lastiger dan ik dacht. Volgende week doe ik een nieuwe poging. Tips zijn welkom.

In de stelling van opgave 222 volgde tijdens een rapidpartij Huub van Dongen-Alan van der Heijden 1. Lg2xe4! Pb8-c6 2. Dd4xd5! waarna zwart de stukken bij elkaar schoof met de opmerking: “Dat was niet zo best hè”. Hij blijft dan ook minstens twee pionnen achter.

Onder 'reacties' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

donderdag 22 mei 2008

Terrassenschaak

Traditioneel is schaken vooral een wintersport. Lekker warm bij de kachel in een bedompt zaaltje. Maar de laatste jaren is vooral het zomerschaken erg populair. In het jaargetijde dat de meeste schaakclubs reces houden, worden de toernooien uit de grond gestampt. Sterke serieuze toernooien zoals het Leiden Chess Tournament, het Open kampioenschap van Nederland, het Hogeschool Zeeland Toernooi en het BDO Chess Tournament. Maar ook luchtige niemendalletjes, waaronder talloze kroegloperstoernooien en terrassenschaakwedstrijden. Het is het toppunt van vermaak voor de ware schaakliefhebber. Lekker snelschaken met een pilsje; op de toernooitabel staat niet alleen tegen wie je moet spelen en hoe laat, maar ook op welk terras of in welke kroeg.

In Oisterwijk had de Stichting Brabants Schaakgenootschap afgelopen zaterdag een rapidtoernooi voor tweetallen uitgeschreven op het terras van Café De Vrijbuiter op de Lind in Oisterwijk. Jammer genoeg werd het met zestien tweetallen niet druk, maar het weer zat behoorlijk tegen: koud en vooral ’s morgens regenachtig.

Om te voorkomen dat het toernooi in het rooster opgenomen zou worden van premiejagers en broodspelers, hanteerde het organisatiecomité een ratinggrens. De gemiddelde rating van een tweetal mocht niet boven de 2000 uitkomen, de rating van een behoorlijke amateur. In de aankondiging wezen de organisatoren er terecht op dat zo’n formule heel leuk is om teams te vormen van een volwassen trainer met een pupil.

Ik besteed in Boxtel al enkele jaren extra aandacht aan de schaakontwikkeling van Jaap Gottlieb. Jaap is veertien jaar oud en in zijn leeftijdscategorie hoort hij bij de subtop van Nederland. Z’n rating is nog tamelijk laag (1530) en die van mij houdt ook niet over (2148) zodat we samen een leuk team konden vormen, goed voor een plaatsje in de middenmoot, maar het liep fantastisch. Jaap scoorde maar liefst 6 uit 7 op bord twee tegen veel hoger gerate spelers. Samen met mijn 6½ was het ruim genoeg voor de eerste plaats. Zo haalde Jaap zijn eerste geldprijs op, maar er zullen er nog vele volgen. Het was opvallend hoe geconcentreerd en degelijk hij ineens speelt. Jammer genoeg zal zijn rating waarschijnlijk zo snel gaan stijgen dat we volgend seizoen niet meer mee mogen doen.



Opgave 222 komt uit de partij Huub van Dongen-Alan van der Heijden (2244) tijdens het Oisterwijkse terrassenschaaktoernooi. Wit staat mooi, maar hoe maakt hij het uit?



In de stelling van opgave 221 speelde Herman Grooten met zwart tegen Tiger Hillarp Persson 1. … Tb8xb3+ 2. c2xb3 c3-c2+ en wit gaf op. Slaat de dame, dan is het mat op a1 en na 3. Kxc2 volgt 3. … Dc3+ 4. Kb1 Dxb3+ enzovoorts.

Onder 'reacties' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

zondag 18 mei 2008

Houtje Hoofd Helder

Eén van de eerste kampioenen van De Waltoren, de voorloper van Dubbelschaak, was Herman Grooten. Hij was toen pas veertien. Niemand die hem in die tijd zag spelen, zal het verbaasd hebben dat hij carrière maakte in de schaaksport. Hij behaalde de Internationale Meestertitel, maar is vooral bekend als schaakpromotor en jeugdtrainer. Talrijke Nederlandse grootmeesters hebben de fijne kneepjes van Herman geleerd.

Toen het tot zijn kennissenkring doordrong dat Herman deze zomer vijftig wordt, opperde Boxtelaar Franck Steenbekkers om Herman een schaaktoernooi cadeau te doen. Al snel ontstond er een organisatiecomité. Misschien moet het wel een grootmeestertoernooi worden, riep iemand. En toen liep het uit de hand.

De ambities groeiden met de dag. De plannen voor het schaaktoernooi werden uitgebreid met ideeën voor schaakcursussen voor de jeugd, workshops voor beginners, lezingen, merchandising en noem maar op. Er moest een sponsorbrochure komen en een website. En natuurlijk een aantrekkelijk communicatieconcept. Zo werd de slogan Houtje Hoofd Helder geboren. Het “houtje” staat natuurlijk voor de schaakstukken. De termen “hoofd” en “helder” mogen duidelijk zijn. Voor de campagne maakte de Boxtelse fotografe Karin Gottlieb een schitterende fotoreportage van hoofden met een schaakstuk voor afwisselend een witte en een zwarte achtergrond. Uit de serie zijn talloze schaakborden te formeren.

De eerste sponsor die de plannen zag zitten was de Technische Universiteit Eindhoven. Daarmee was meteen een ideale speelzaal gevonden, het auditorium, met ongekende faciliteiten voor internet, volop grote beeldschermen en beamers om het toernooi voor het publiek aantrekkelijk te maken en niet te vergeten een ideaal schaakcafé: de Faculty Club.

Jammer genoeg was de tijd te kort om alle ambities deze zomer al waar te maken. De meeste activiteiten zijn verschoven naar 2009 en de organisatoren hebben te kennen gegeven aan een traditie te willen bouwen. Maar op 12 juli 2008 vindt al wel het Grote TU/e Houtje Hoofd Helder Rapid-toernooi plaats, een eendaags toernooi voor professionals én amateurs van ieder niveau. Alle informatie vindt u op http://www.houtjehoofdhelder.nl/. Grootmeester Jan Werle staat al op de deelnemerslijst en er komen er meer. Maar ook de gewone houtjesschuivers zijn goed vertegenwoordigd. Als u er snel bij bent, kunt u zich nog inschrijven.



Opgave 212 komt uit een recente partij tussen de Zweedse grootmeester Tiger Hillarp Persson en Herman Grooten. Hoe forceerde Herman met zwart mat?



Opgave 220 komt uit de partij Mamedov-Sutovsky uit het afgelopen EK. Na Mamedov’s 8. h3xg4 h5xg4 9. Pf3xe5 volgde 9. … Lf8-d6 10. Pe5xd3 Ld6-h2+ met eeuwig schaak. Dezelfde partij is al honderden keren door andere toppers gespeeld als ze geen zin hadden om te schaken.

Onder 'reacties' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

donderdag 8 mei 2008

Sergei Tiviakov

Vrijdag 2 mei is de in 1997 tot Nederlander genaturaliseerde Rus Sergei Tiviakov Europees Kampioen schaken geworden. De Volkskrant schreef er een klein stukje over. De televisie liet het natuurlijk afweten. Zaterdag was Jan Timman te gast in Dit was het Nieuws. Dat programma wordt een dag van te voren opgenomen, maar Tiviakov werd niet genoemd. Jammer, want over Tiviakov had Timman beslist iets leuks kunnen zeggen. Van het overige nieuws wist hij minder dan een ijsbeer die net uit z’n winterslaap is gewekt.

Hoewel het Europees Kampioenschap door de absolute wereldtop werd gemeden, mag de prestatie van Tiviakov niet worden onderschat. In een veld van maar liefst 337 schakers, waaronder minstens 150 sterke grootmeesters waarvan er maar liefst 30 een hogere rating hadden dan Tiviakov zelf, scoorde hij 8 ½ uit 11. Daarmee eindigde hij op de ongedeelde eerste plaats. Klasse! Hij speelde zeer efficiënt, was in geen enkele partij in gevaar en greep iedere geboden kans aan om de winst naar zich toe te trekken.

Toch had ik Timman wel eens over Tiviakov’s spel willen horen. Schaken is veel te moeilijk om alle complicaties te kunnen voorzien. Amateurs hebben de neiging zich onbekommerd op de moeilijkste verwikkelingen in te laten. De populairste topspelers doen dat ook, maar zij hebben de complicaties meestal thuis tot in detail voorbereid. Timman was door die strijdwijze in zijn topjaren een internationale held. Tiviakov speelt heel anders. Hij doet in iedere partij zijn uiterste best complicaties te vermijden. Zijn openingsvoorbereiding is erop gericht zo simpel mogelijke stellingen te krijgen. Hij speelt niet om te winnen, maar vooral om niet te verliezen. En dat is minstens zo saai als Timman op teevee.

Vooral met zwart speelt Tiviakov een hemeltergend soort afbraakschaak, puur gericht op vereenvoudiging. Zo rond de tiende zet, als de tegenstander moet kiezen om risico’s te nemen of alles af te ruilen, biedt hij remise aan. Hij krijgt nog meestal zijn zin ook. Ik vermoed dat de meeste van die korte remises van te voren zijn afgesproken. Een pure schande voor de schaaksport. Daar móet in de reglementen iets aan gedaan worden, want aan dit soort kampioenen hebben we niets.

Opgave 220 laat zo’n stukje afbraakschaak zien. De stelling ontstaat na 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. Lxc6 dxc6 5. 0-0 Lg4 6. h3 h5 7. c3 Dd3. Iedere schakers van enig niveau weet nu dat wit nu 8. Te1 moet spelen als hij iets wil proberen. Maar in Mamedov-Sutovsky, twee andere toppers uit het EK in Skopje, volgde 8. h3xg4 h5xg4 9. Pf3xe5. Aan u de vraag: waarom is deze stelling meteen remise. Het werd al honderden keren eerder op precies dezelfde manier gespeeld. Allemaal afgesproken werk.


In opgave 219 speelde Daniël Stellwagen na 1. Lh5-g6? Lg7-f6! Waarna Portisch met wit zonder compensatie een stuk en de partij verliest. Portisch kon remise maken met 1. Pe7-g6+! h7xg6 (of 1. … Kg8 2. Pe7+) 2. Lh5xg6 Lg7-h6 3. Dd1-d7 Lh6-g7 4. Dd7-d1 met zetherhaling.

Onder 'reacties' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt u opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Wie geen blogger is, kan 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.

donderdag 1 mei 2008

Het Koninklijke Spel

Soms is het lastig om een geschikt onderwerp voor de schaakrubriek te vinden. Deze week stond een stukje over het Gulden Hoekpiontoernooi gepland, dat Dubbelschaak traditioneel op Koninginnedag organiseert. Het toernooi is helaas wegens gebrek aan belangstelling geannuleerd; iedereen is op vakantie. Als alternatief was een stukje over het Koninklijk Huis en de schaaksport vandaag erg aantrekkelijk geweest. Maar helaas heeft geen enkele Oranje zich voor zo ver ik weet met het schaakspel onledig gehouden.

Dat is des te erger omdat het weblog waar deze rubriek (met soms een kleine aanpassing) na publicatie in Brabants Centrum op verschijnt best wat meer bezoekers kan gebruiken. Wie over Prinses Maxima schrijft, krijgt meteen honderden bezoekers extra. Maar helaas hebben noch Maxima, noch Laurentien, noch Koningin Beatrix ooit een schaaktoernooi geopend, laat staan een potje gespeeld. Ja, Mabel Wisse Smit schijnt het wel eens gedaan te hebben, met Klaas Bruinsma, maar daar houdt het ook wel mee op.

Nog beter ware het als Koninklijk Huis met seks, naaktfoto’s en erotiek in één zin met het schaakspel kon worden verbonden. Daar zie ik helaas geen kans toe. Maar dan zou het blog ongetwijfeld wegens overweldigende bezoekersaantallen overbelast worden. En dan stond het schaakspel pas echt op de kaart en dat is toch wat een schaakpromotor als ik het liefste wil bereiken.

Laat ik me er daarom deze week maar toe beperken uit te leggen waarom het schaakspel zo vaak het Koninklijke Spel genoemd wordt. Koningin Victoria schijnt nadat ze weduwe werd zo veel troost te hebben gevonden in het schaakspel dat ze nooit reisde zonder een fraai uitgevoerde schaakset in haar bagage. Het concept van het reisschaakspel zou trouwens aan het brein van Lodewijk XIII zijn ontsproten: een spel van wol in de vorm van een kussen. Ook de tsaren speelden schaak, allemaal, terwijl Willem de Veroveraar wel eens een bord op het hoofd van een Franse prins stukgeslagen moet hebben na een verloren partij. Zelfs Karel de Grote en vooral zijn Arabische tijdgenoot Haroen al-Rashid brachten hun vrije tijd veelal schakend door. Maar het heeft er allemaal niets mee te maken. Het woord ‘schaak’ komt gewoon van het Perzische ‘sjah’, wat koning of keizer betekent.

Het schaakspel is dus gewoon letterlijk het spel van de koning. Gelukkig kunnen de kinderen van de Openbare Bloemcampschool in Wassenaar zich vanaf stap 5 opgeven voor een Stappencursus bij de Wassenaarse Schaakvereniging. Echt iets voor Catherina Amalia. Dan wordt het schaakspel in Nederland ook weer een Koninklijk spel.

Daniël Stellwagen zit intussen in Malmö een grootmeestertoernooi te winnen, waar oude glories als Timman en Portisch verschrikkelijk in de pan worden gehakt. In de stelling van opgave 219 speelde Portisch tegen Stellwagen de slechte zet 1. Lh5-g6. Twee vragen: hoe won zwart? En wat had Portisch moeten spelen om remise te maken?

Opgave 218 komt uit de Bekerwedstrijd LSG-HSG. Leidenaar Edwin van Haastert versloeg in de diagramstelling Henk Vedder met het fraaie 1. Lf6-h8! Dd7-e7 2. Lh3xe6+ Kg8xh8 3. Tf4-f7 en zwart gaf op.

Onder 'reacties' (gewoon even erop klikken onder dit bericht) kunt opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. Als u zelf geen blogger bent, kunt u 'anoniem' inloggen, maar zet er dan wel even je naam bij; volledig anonieme reacties worden verwijderd.