zaterdag 15 januari 2011

De Noordzee Opening

Dat Ernst Timmer een schaker is, wist ik niet. Toen ik naar zijn rating ging zoeken, bleek hij bij De Damrakkers te spelen, een kleine club uit Utrecht die in de onderste klasse van de Stichts-Gooise Schaakbond uitkomt. Maar ik kende zijn naam. Hij is schrijver. Tot mijn schande had ik nog nooit iets van hem gelezen tot ik bij Boekhandel Elckerlijc in Boxtel een gifgroen boek met de titel De Noordzee Opening zag liggen. Op de cover staat een gestileerd schaakpaard met een machinegeweer. Laat ik de plot van deze column maar meteen verraden: hol naar de winkel, koop het boek, begin er meteen aan, het is de mooiste roman die ik in jaren heb gelezen.

Ernst Timmer hotseknotst in het boek door de tijd. In chronologische volgorde begint het boek in 1974. De vrouwelijke hoofdpersoon Henriëtte heeft net eindexamen gedaan en vertrekt naar een vakantiekamp in Engeland dat een podium wil zijn voor de internationale verbondenheid tussen jongeren. Ze ontmoet er een bont gezelschap jongens en meisjes: Egyptenaren, Israëli’s, Spanjaarden, Portugezen, nauwelijks droog achter de oren, maar stuk voor stuk behept met de vrijheidsdrang die zo typerend was voor de jaren zeventig. En links natuurlijk. De één nog radicaler dan de ander.

Ze ontmoet er een Noord-Ierse jongen met wie ze een wilde nacht doorbrengt vlak voor hij op een geheime missie vertrekt. Zo wordt de link gelegd naar de andere schaal waar het boek op balanceert: de bloedige vrijheidsstrijd van de katholieken in Ulster. Nergens slaat het evenwicht door. Het verhaal van Henriëtte, die naar haar Ier blijft verlangen, is boeiend. De tegenhanger is bloemrijk, bloederig en bitter, zoals alleen Ierse verhalen kunnen zijn. Lange tijd wordt de thrillerachtige spanning vastgehouden doordat de helden aan beide zijden van de Noordzee zich steeds weer andere gevaarlijke acties in het hoofd halen, maar langzaam groeit er een raadsel: er moet iets bijzonders zijn gebeurd, maar de lezer kan tot bladzijde 297 niet bevroeden wat het zou kunnen zijn. Als hij het blad omslaat, restten nog twee korte zinnen.

Nee, ik verraad verder niets. De hoofdstukken worden weergegeven met de zetten van een kort partijtje waarin de witte Engelse Opening beantwoord wordt met het Hollands. Dat verklaart de titel, maar wat het boek met schaken te maken heeft, moet u zelf maar ervaren. Het boek eindigt zo’n beetje in het nu: het is een ironisch tijdsbeeld van drie decennia, waarin de wereld door het jeugdige elan en de immorele overmoed van mijn generatie verbitterd is geraakt en verdeelder lijkt dan ooit. En toch is het een hoopgevend boek, al is het alleen maar omdat Ernst Timmer zo ijzingwekkend mooi kan vertellen welke ellende we allemaal al achter ons hebben liggen.

Opgave 355: waarom is 7. ... Pd7 fout?
In het schaakpartijtje dat de hoofdstukken aangeeft, worden vreemde zetten gedaan. Wat dat betreft lijkt het boek wel op Through the Looking Glass van Lewis Caroll. Hier speelt zwart 7. … Pb8-d7. Opgave 355: waarom is dat een verschrikkelijk fout?

Opgave 354: Gottlieb-Pellemans
In de stelling van opgave 354 had Dubbelschaker Jaap Gottlieb kunnen winnen met 18. d4xe5! Op 18. … gxf3 volgt 19. exd6; 18. … Pxe5 wordt beantwoord met 19. Txd6; 18. … Lxe5 19. Pxe5 Pxe5 20. Pd5! gaat ook helemaal mis; zelfs het laatste trucje 18 … Lc5 19. Pe1 (19. exf6? Dxg3!) Pxe5 20. Lxe5 Dxe5 21. Pd3 De7 22. Pxc5 Dxc5 23. Pd5! Dxc2 24. Pxf6+ Kg7 25. Ph5+ Kg6 26. Pf4+ gevolgd door Txc2 helpt niet meer.

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.

Remise in Roermond

Dubbelschaak verder achterop

De uitwedstrijd in Roermond was door Dubbelschaak vooraf ingeschat als een zware match. Om niet verder achterop te raken bij koploper Voerendaal moest er gewonnen worden, maar RSC ’t Pionneke, zoals de Roermondse schaakclub officieel heet, heeft een sterk team met geweldige topborden en een gemiddelde rating die nauwelijks van de Dubbelschakers afwijkt. Het werd dan ook een buitengewoon spannende wedstrijd, waar van alles gebeurde en waarin beide teams achteraf met de 4-4 eindstand hun handen dicht mochten knijpen.

Het was dit keer Michel van der Stee die de score mocht openen. Al in het vroege middenspel trakteerde hij de Roermondse clubkampioen op bord vijf op een onvervalste magneetcombinatie. Vlak voordat de zwarte koning op g4 mat gezet zou worden, gaf zijn tegenstander op: een belangrijke overwinning, want op de overige borden was er vooralsnog weinig aan de hand.

Korte tijd later eindigde de derby Guido Jansen-Ger Janssen op bord één in remise. Jansen had met wit niets weten te bereiken en er stond al enige tijd een gelijkwaardig eindspel op het bord. De tweede remise kwam op bord twee tot stand. Kandidaatmeester Joost Heltzel had met wit in een scherpe Spaanse Opening een pion veroverd op Huub van Dongen, maar het kleinood bekwam hem slecht. Van Dongen had in het loperpaar en een groot overwicht op de witte velden ruimschoots voldoende compensatie. Of het voldoende was om er concreet voordeel uit te halen, mag overigens worden betwijfeld. Toen wit remise aanbood, was de vrede dan ook gauw getekend.

Spannende verwikkelingen

Toen Wil van Lankveld met wit op bord zeven verloor, was de stand weer gelijk, maar op de vier resterende borden steeg de spanning ten top. De Dubbelschakers leken op ieder bord een tikkeltje minder te staan, maar het waren wel stuk voor stuk stellingen waarin nog absoluut niets duidelijk was en waarin iedereen kon winnen. De eerste beslissing viel aan bord acht, waar Hans Heijstek de partij remise gaf toen er na een afwikkeling vrijwel niets meer op het bord overbleef. Intussen waren op bord zes de bordjes duidelijk verhangen. Rob van Meurs, die aanvankelijk steeds wat minder had gestaan, plaatste een verwoestende centrumdoorbraak, waarna wit vreselijk werd opgerold. Eventjes zag het er uitstekend uit voor Dubbelschaak: op bord drie had Martien van der Meijden zich keurig verdedigd nadat hij aanvankelijk wat in de verdrukking was gekomen. Hij had een afwikkeling naar een remise-eindspel klaarstaan en iedereen had het halfje al geteld toen hij plotseling zijn dame weggaf. Verschrikkelijk: 3½ - 3½. En toen moest de ijzingwekkende ontknoping nog komen.

Ongelofelijke ontknoping

Utama-Boll na de 40e zet van zwart
De verschrikkelijke apotheose speelde zich af op bord vier. Ook daar had Roermond een kandidaatmeester opgesteld, de sterke Ivan Utama. Weliswaar zat hij tegen de enige Boxtelse grootmeester Peter Boll, maar die verdiende zijn titel in het correspondentieschaak en dat is duidelijk een andere discipline. De heren bleken aan elkaar gewaagd, maar beide spelers waren in de laatste zetten voor de veertigste zet in nijpende tijdnood gekomen. Ze waren de controle volledig kwijt en stormden beiden in grote haast met hun pionnen richting promotieveld. Het was een grote loterij, tot uiteindelijk de veertigste zet was gehaald. Wit kon weer vrijelijk ademhalen en verzonk in gepeins. De toegestroomde medespelers trokken zich al gauw weer terug. Wit kon weliswaar niet doorlopen naar dame, zoals hij aanvankelijk moet hebben gedacht, maar er zat een toevalligheidje in de stelling: hij kon mat forceren. Utema bleef echter denken en zuchten: het was duidelijk dat hij de oplossing totaal over het hoofd zag. Na een klein half uurtje bood Peter Boll toen maar remise aan. En dat werd geaccepteerd. Einduitslag 4-4, maar het had net zo goed andersom kunnen zijn.

Overige teams

Omdat Geleen verrassend van Brunssum verloor, blijft Dubbelschaak tweede. De achterstand op Voerendaal, dat Eindhoven-2 aftroefde, is echter opgelopen tot drie punten. Men mag er vanuit gaan dat dat met nog vier wedstrijden te gaan veel te veel is.

Dubbelschaak-2 en -3 brachten het er zaterdag nog slechter van af. Het tweede verloor volkomen onnodig met 5-3 van Checkmate uit Weert. Alleen Niels Heijstek won. Het derde ging, ondanks overwinningen van Joop van Dun en Henk Noordman, met 5-3 ten onder tegen De Kentering-2 uit Rosmalen.

Kerstboomverbranding

Brabants Centrum 6 januari

Ieder jaar moet beginnen met schoon schip maken. Het is onvermijdelijk. In het vorige jaar is van alles blijven liggen en daar moet nodig iets aan gebeuren. En intussen is het nieuwe jaar begonnen met knallen die de stoepen en straten vervuilen met resten karton en een rode pap van papier, om over de nog onsmakelijkere overblijfselen van een nacht doorhalen maar te zwijgen. Nooit doen we het meer. Nooit! En zo hebben we nog meer voornemens die na een kleine week al weer zijn vergeten.

Eén van de zaken die dit jaar meteen afgehandeld moeten worden, is de prijsuitreiking van de kerst- en oudjaarpuzzels. In de laatste twee weken van het vorige jaar stonden er in totaal acht schaakproblemen in deze rubriek die allemaal de vorm hadden van een kerstboom. Alle oplossingen vindt u op een speciale overzichtstentoonstelling van dat soort schaakproblemen op de website van Dubbelschaak.

Onder de inzenders van volledig correcte oplossingen is de Schaakscheurkalender 2011 verloot, een voor schaakliefhebbers bijzonder vermakelijk dagoverzicht, onder andere verkrijgbaar bij schaakverzendhuis De Beste Zet uit Best. De prijs gaat naar Ad Kroot uit Waalwijk.

Rest ons de voornemens van de Boxtelse schaakvereniging Dubbelschaak te openbaren. De club wil graag vooruit op het sportieve vlak: er moet gepresteerd worden, want de club heeft de ambitie bij de beste clubs van Brabant te horen. Tegelijkertijd wil Dubbelschaak een gezelligheidsvereniging blijven. Iedere dinsdag is er op de vaste clubavond in Grand Café Rembrandt van alles te doen. Er is een competitie om het clubkampioenschap, er wordt een rapidcompetitie gespeeld om de Meierijcup. We houden snelschaaktoernooitjes en er wordt vooral lang nagepraat. Eén van de leukste initiatieven is een tweewekelijkse wedstrijd tussen de top van de jeugdafdeling en een groep genodigde thuisschakers en oudleden. Bovendien organiseert Dubbelschaak komend jaar in gemeenschapshuis De Walnoot maar liefst zes jeugdtoernooien voor kinderen uit de verre omgeving.

Letho: mat in twee
De mooiste opgave van uit de kerstbomenreeks vond ik dit mat in twee van Letho. Wit speelt 1. Kd6-d7! Zwart heeft daarna vier diagonale zetten met zijn koning. Dat wordt een ‘stervlucht’ genoemd. Passender kan het niet op Driekoningen: 1. … Kc3 2. Lf6 mat; 1. … Ke3 2. Lb6 mat; 1. … Kc5 2. Dg1 mat; 1. … Ke5 2. Da1 mat.

Opgave 354: Gottlieb-Pellemans
De Boxtelse jeugdspeler Jaap Gottlieb heeft de kerstvakantie gebruikt om veel te schaken. In het Brabants jeugdkampioenschap eindigde hij op een verdienstelijke tiende plaats. Bij het snelschaakkampioenschap deel hij het nog beter: derde. Opgave 354 komt uit een partij tussen Jaap en Mathijs Pellemans. Wit nam hier remise aan, maar hij had kunnen winnen. Ziet u hoe?

Deze rubriek verschijnt wekelijks op donderdag in Brabants Centrum. Op Schaaksite.nl wordt elke donderdag een link geplaatst naar het nieuwste stukje op dit blog. Alle informatie over de beoefening van de schaaksport in Boxtel vindt u op dubbelschaak.nl.