Foutje

Door Huub van Dongen

Ik wist niet dat ik zo visionair was. Eigenlijk zouden alle wereldleiders wekelijks deze rubriek moeten lezen. Vorige week beweerde ik en passant dat één olijke opmerking over godsdienst in de huidige wereld al tot grote problemen zou leiden. Paus Benedictus las het niet en permitteerde zich een grapje. En ook minister Donner had kennelijk een weekje overgeslagen.

Oei. Foutje. Nu doe ik het zelf. Bijna ging ik zelfs op zoek naar een leuk citaat van één of andere verlichte hotemetoot die de christelijke geloofsverbreiding via kruistochten en inquisitie op de hak nam. Nooit doen! In de vorige rubriek heb ik toch al bewezen dat ik niet onfeilbaar ben. In het probleem van Ramon Jessurun heb ik een pion op een verkeerd veld gezet. Voor de oplossing maakt het niet uit. Wel voor de schoonheid en dat is toch op zijn minst - in tegenstelling tot de kolderieke geboden van de diverse wereldgodsdiensten - een bijna absolute waarde.



Zo had het moeten staan. De oplossing is erg grappig. Wit speelt 1. Ka3-b4. Wanneer zwart nu 1. .. b6-b5 speelt, geeft wit eenvoudig mat met 2. Lxg7 a3 3. Tf1 a2 4. Tf5. Als zwart in de hoop op een sluitende verdediging eerst veld f5 dekt met 1. …g7-g6, trakteert wit zwart op een fraaie matverandering en zetdwang via 2. Lh1-f3 b6-b5 (of 2. … exf3 3. e4 mat) 3. Lf3-d1 en zwart is in zetdwang. Hij moet 3. … a4-a3 spelen, maar dat laat 4. Ld1-b3 mat toe.
Leuke varianten. Matverandering en zetdwang worden onder probleemliefhebbers erg gewaardeerd en ook zo’n zet als 2. Lf3 valt in de smaak.

Toch zou het probleem in een compositietoernooi beslist onderaan eindigen, als het al niet zou worden geweigerd. Het minste foutje is de pion op h3, die geen enkele functie heeft. Gewoon verwijderen en de fout is hersteld. Maar veel ernstiger is de ‘dual’ in de variant met 1. … b5. Een ‘dual’ is een tweede oplossing. Het mat met 4. Tf5 zou hier de enige oplossing moeten zijn. Maar helaas is er een nevenoplossing en dat is ook nog eens hetzelfde mat dat we ook in de hoofdvariant zien. Dat is een doodzonde in de problemistenkerk.

Nu moet u voor de grap eens proberen de zetting van het probleem zo aan te passen dat die tweede oplossing onmogelijk is. Dan begrijpt u al gauw hoe moeilijk het is om een goed schaakprobleem te componeren.



Voor iedereen die net als onze grote geestelijke leiders terugverlangen naar de normen en waarden van ver vervlogen tijden, is voor opgave 140 een zogenaamd retroprobleem uitgezocht. In deze compositie van J. Sunyer uit 1923 is de opdracht: neem één zet terug van wit en één zet van zwart. En speel dan zo’n zwarte zet dat wit mat in één kan geven.
Tot 27 september kunt u de oplossing mailen aan huub@dubbelschaak.nl. Komt u er niet uit? Op de geheel vernieuwde en geüpdate www.dubbelschaak.nl vindt u tips.