Carl Haffner

Door Huub van Dongen

Nog een leuk boek nodig voor op vakantie? In 2000 kwam Thomas Glavinic’s Carl Haffners liefde voor remise uit. Misschien vindt u het in de bibliotheek of in een antiquariaat en heel misschien kan de boekhandel het nog voor u bestellen. Talloze grote namen uit het verre verleden bevolken het boek en alle schaakgebeurtenissen die worden beschreven zijn volkomen waarheidsgetrouw. De enige naam die niet rechtstreeks uit de schaakliteratuur komt, is van hoofdpersoon Carl Haffner, maar de kenner begrijpt al gauw dat Carl Schlechter voor Haffner model stond. Het boek beaamt dat ook in een noot helemaal achterin.

Carl Schlechter speelde in 1910 een match over tien partijen tegen de legendarische wereldkampioen Emanuel Lasker. Schlechter bracht het tot 5-5, op zich al een unieke prestatie, want Lasker had al z’n tegenstanders tot dan toe vernietigend verslagen. De match kreeg echter mythische proporties doordat Lasker pas in de laatste partij de score gelijktrok, terwijl alle commentatoren beweerden dat hij die partij alleen won omdat Schlechter volkomen ten onrechte remise uit de weg ging.

Glavinic noemt Schlechter in dit boek Haffner om een romanfiguur van hem te maken. Nu kan hij zijn gedachten beschrijven, z’n drijfveren en z’n achtergronden, die natuurlijk voor een groot deel op fantasie berusten. Dankzij die literaire truc, kan hij psychologisch verklaren waarom Schlechter in de laatste matchpartij tegen Lasker onvoorwaardelijk wilde winnen, terwijl hij zijn hele leven lang alleen zijn best had gedaan alles remise te maken. Zo lost Glavinic het raadsel op dat al sinds 1910 de schaakwereld bezighield.

Opmerkelijk genoeg geeft Gari Kasparov in My Great Predecessors 1 een totaal andere verklaring. Volgens Kasparov speelde lasker de partij in de stijl van het ‘modern dynamism’ dat pas onder invloed van Kasparov zelf gemeengoed werd in het grootmeestersgilde. Lasker nam grote risico’s in de partij, maar hij hield de controle. In de onevenwichtige stelling die zo ontstond, moest Schlechter de weg wel kwijtraken. Een duidelijke remise had hij nergens.

Glavinic’s verklaring is voor de literatuurliefhebber een stuk aantrekkelijker. Maar de echte schaakliefhebbers verwijs ik toch liever naar Kasparov. Zijn uitleg bij de partij onthult de ware schaakkunst.

Opgave 179 is een vervolg op de opgave van vorige week. Alle stukken zijn een veld naar boven geplaatst. Opnieuw is de opgave: wit neemt één zet terug en geeft vervolgens mat.

De oplossing van opgave 178: wit neemt 1. c2-c4 terug en geeft met 1. d4-d5 mat.

Onder 'comments' kunt opmerkingen kwijt en natuurlijk de oplossing van de opgave van de week. U vindt er ook een tip. Gewoon inloggen als 'anonimous' of 'other' als u tenminste zelf geen blogger bent.